Turbo Blizzard
From Atariki
System turbo do magnetofonów rozpowszechniony na południowej części naszej krainki. Najlepszy (wg Pajero) system przyspieszania transmisji, nadaje się nie tylko do gier - dobrze znosi programy DOSowe.
Spis treści |
Instrukcja obsługi
Z tego względu, że istnieje duża różnorodność kartridży i oprogramowania do systemu TURBO BLIZZARD, dodatkowo to samo oprogramowanie występuje pod różnymi nazwami, poniższy opis traktować należy jako uniwersalny. Użytkownik po uruchomieniu systemu, niezależnie czy zrobi to wgrywając oprogramowanie z kasety magnetofonowej czy dyskietki, powinien zapoznać się z dostępnymi opcjami w MENU ukazującym się na ekranie.
Uruchomienie oprogramowania z kartridża nie odbiega od ogólnie przyjętych zasad. Jeżeli moduł wyposażony jest w przełącznik lub przełączniki wyboru systemu, należy przed włączeniem zasilania odpowiednio je ustawić. Niektóre modele wyposażone są w przycisk RESET. W dowolnej chwili można wymusić nim zimny start systemu. Naciśnięcie przycisku RESET spowoduje wyzerowanie rejestru sprzętowego modułu, (linia RD5 = 1) w tym czasie można przełącznikami (jeżeli są) wybrać inny system TURBO BLIZZARD. Naciśnięcie RESET (w kombinacji z klawiszem OPTION) w ATARI spowoduje uruchomienie systemu. Jeżeli w czasie uruchamiania modułu naciśnięty jest dodatkowo klawisz SELECT włączenie zasilania spowoduje odłączenie modułu. Klawisz OPTION zachowuje swoje znaczenie, włącza lub wyłącza BASIC w momencie uruchamiania modułu.
Przykładowe MENU uruchomionego systemu może wyglądać tak
1. MICROLOADER
2. TURBO KOS
3. SHORT KOS
4. LOOKING
MICROLOADER i SHORT KOS
Służy do wczytywania i zapisywania plików tylko w systemie TURBO BLIZZARD. Różnica w użyciu jednego lub drugiego loadera polega na zainstalowaniu go w innym miejscu pamięci, co pozwala uniknąć kolizji z ładowanym oprogramowaniem. SHORT KOS ładuje pliki DOSowe, Gdy w czasie wczytywania pliku ukaże się komunikat - FORMAT ERROR - plik taki należy załadować MICROLOADEREM. Dostępna jest duża różnorodność MICROLOADERÓW, gdy jakiegoś pliku nie można załadować i uruchomić, na zasadzie prób i błędów należy wybrać inny MICROLOADER. Niektóre programy nie współpracują z systemem TURBO BLIZZARD. Użycie MICROLOADERA do załadowania pliku kasuje zawartość RAM-DYSKu.
LOOKING
Pozwala odnaleźć początek pliku, lub nazwy plików. Odczytuje nazwy programów z taśmy, Gdy nazwa zostanie odnaleziona i wyświetlona na ekranie, naciśnięcie dowolnego klawisza uruchamia proces poszukiwania kolejnej nazwy pliku umieszczonego na taśmie. Naciśnięcie klawisza BREAK powoduje powrót do MENU. Dziwne dźwięki które mogą sie pojawiać to skutek czytania innych rekordów niż tego zawierającego nazwę pliku. Zazwyczaj taki objaw występuje gdy taśma przed zapisem plików nie była dobrze skasowana. W takim wypadku należy nacisnąć dwukrotnie klawisz BREAK w celu powrotu do MENU lub nacisnąć klawisz BREAK i dowolny klawisz w celu dalszego poszukiwania nazwy pliku.
TURBO KOS
urządzenie M: (RAMDYSK)
Po uruchomieniu system zapyta czy instalować RAMDYSK. Pytania brzmią
INSTAL RAMDISK IN - instalować RAMDYSK w...
RAM UNDER OS - pamięci RAM pod OS-em
RAM UNDER BASIC - pamięci pod BASIC-iem
ADDITIONAL BANKS - w dodatkowych bankach (tylko w komputerach z pamięcią RAM o wielkości co najmniej 128k.
Naciśnięcie klawisz "Y" zatwierdza, klawisz "N" pomija. Gdy wszystkie pytania zostaną pominięte, RAM-DYSK nie zostanie zainstalowany
Jeżeli zainstalowany jest RAM-DYSK a w nim jakieś pliki, wywołanie zimnego startu systemu przez naciśnięcie RESET w module, nie kasuje zawartości RAM-DYSKu. Ponowne uruchomienie TURBO KOSa skutkuje pojawieniem się komunikatu - THERE IS RAMDISC IN (RAM-DYSK znajduje się w...) i poniżej pojawiają się komunikaty gdzie.
Po zainstalowaniu RAM-DYSKu pojawi się komunikat informujący czy formatować RAM-DYSK. Naciśnięcie klawisza "Y" formatuje RAM-DYSK, klawisz "N" pomija formatowanie. Gdy omyłkowo został naciśnięty klawisz "Y" zawartość RAM-DYSKu można jeszcze odzyskać, naciskając klawisz RESET w ATARI. Po naciśnięciu klawisza "Y" pojawią sie pytania jak wyżej opisano... Bez zainstalowanego RAM-DYSKu TURBO KOS dysponuje większą pamięcią o około 1,2kB.
Jeżeli został zainstalowany dostępny jest jako urządzenie M:. Można równocześnie używać wszystkich kanałów. W RAMDYSKu może się znajdować do 32 zbiorów danych (o ile pozwala na to rozmiar RAMDYSKu). Każdy sektor zawiera 125 bajtów danych w pojedynczej gęstości (jak dla stacji dysków)
Rozmiar RAM-DYSKU
683 sektory - dodatkowe banki, pod OS, pod BASICem
619 sektorów - dodatkowe banki, pod OS
507 sektorów - dodatkowe banki
171 sektorów - pod OS, pod BASICiem
107 sektorów - pod OS
Format instrukcji OPEN dla RAM-DYSKu
OPEN A,B,C,"M:NAZWA"
- A - Numer kanału
- B - Rodzaj dostępu do pliku
- 4 - Odczyt
- 6 - Odczyt katalogu (Directory)
- 8 - Zapis
W nazwach plików używać można znaków * (gwiazdka) jak w nazwach plików DOSowych. RAMDYSK ma możliwość ponownego formatowania z poziomu TURBO KOS lub za pomocą komendy XIO
urządzenie T:
TURBO KOS 2.0 instaluje nowe urządzenie T: oraz procedury TURBO które umożliwiają...
1. Zapis w systemu TURBO
2. Zapis nazw programów\plików
3. Wyszukiwanie programów\plików
4. Nagrywanie skrótu nazwy po każdym rekordzie danych wraz z numerem rekordu
Format instrukcji OPEN dla systemu TURBO
OPEN A,B,C,"Tx::EXT.NAZWA"
- A - Numer kanału użytego do transmisji
- B - Rodzaj dostępu do pliku
- 4 - Odczyt
- 5 - Odczyt bez potwierdzeń naciśnięcia klawiszem
- 6 - Odczyt katalogu (Directory)
- 8 - Zapis
- 9 - Zapis bez potwierdzeń naciśnięcia klawiszem
- C - Długość przerw pomiędzy rekordami
- C<128 zatrzymanie silnika magnetofonu
- C>128 długość przerw pomiędzy rekordami w/g wzoru C-128x0.02s + czas potrzebny systemowi na transmisję
NAZWA PLIKU Tx:EXT.NAZWA"
- T - Nazwa urządzenia TURBO
- x - (0-5) lub pominięte
- 0 - Przerwy pomiędzy rekordami dłuższe o 0.4s. Dłuższe przerwy są konieczne gdy plik ma być kopiowany do RAM-DYSKu opcją Transfer z TURBO KOSa
- 1 - Jak wyżej lecz bez potwierdzania klawiszem
- 2 - najkrótsze przerwy pomiędzy rekordami
- 3 - Jak wyżej lecz bez potwierdzania klawiszem
- 4 - Długie przerwy pomiędzy rekordami
- 5 - Jak wyżej lecz bez potwierdzania klawiszem
- x - (0-5) lub pominięte
Polecenia przekazywane w nazwie programu (pomiędzy znakami cudzysłowia) mają priorytet nad przekazywanymi instrukcją OPEN Jeżeli w nazwie pliku na czwartej pozycji po dwukropku znajduje się znak kropki, to trzy znaki pomiędzy dwukropkiem a kropka będą traktowane jako skrót nazwy pliku. Będą one nagrywane po każdym rekordzie danych wraz z numerem tego rekordu. Nazwa pliku nagrywana przed początkiem pliku będzie się rozpoczynała od piątego znaku po dwukropku podanego ciągu. Jeżeli na czwartym miejscu po dwukropku nie ma znaku kropki to wówczas jako skrót nazwy będą używane trzy pierwsze znaki a właściwa nazwa umieszczana przed plikiem rozpoczynać się będzie od pierwszego znaku po dwukropku. Zasadnicza nazwa zawierać może 76 dowolnych znaków.
Podczas otwierania kanału do czytania podana nazwa jest porównywalna z nazwą odczytaną z taśmy. Podana nazwa może być niepełną, i kiedy nastąpi zgodność znaków plik zostanie wczytywany. W nazwie pliku podać można znaki specjalne * (gwiazdka) np. *.*, po odnalezieniu na taśmie dowolnego rekordy z nazwą pliku system zapyta czy ten plik wczytywać, Po dokonaniu operacji otwarcia do ODCZYTU nazwa pliku znajduje sie w buforze klawiatury od adresu 1408 (dec) i może być wykorzystana przez oprogramowanie użytkownika.
Podczas odczytu skrótów nazw, naciśnięcie klawisza BREAK kończy przeszukiwanie (Patrz opis LOOKING). Wystąpienie błędu nr.176 wskazuje inny rodzaj pliku niezgodny z systemem TURBO BLIZZARD.
Menu TURBO KOS
Z poziomu BASICa dostęp do MENU następuje poprzez wydanie polecenia DOS. Na ekranie widnieją następujące komunikaty:
BASIC OFF/ON - Wyłączony, Włączony BASIC
MOTOR OFF/ON - Wyłączony, Włączony silnik magnetofonu
Adres startu załadowanego programu lub adres początkowy 3199. Spis dostępnych urządzeń (skrót P,C,E,S,K,T,M).
Lista dostępnych komend/poleceń zatwierdzanych klawiszem RETURN (tu w opisie przykłady użycia, polecenia rozdzielane są przecinkiem)
R - RUN FILE - wczytanie i uruchomienie programu: R (return) T:NAZWA lub R,T:NAZWA
Komunikat FORMAT ERROR informuje, że plik nie jest plikiem DOSowym i nie może być czytany i uruchomiony przez TURBO KOSa
L - wczytanie programu/pliku bez uruchomienia użycie, patrz wyżej
S - start programu lub start od wskazanego adresu
M - włącz/wyłącz silnik magnetofonu
C - uruchomienie BASICa
N - podanie nowego adresu startu: N (return) ADRES lub N,ADRES
G - zimny start systemu
T - transfer. przesyłanie danych między urządzeniami/plikami: T (return) T:PLIK1 (return) M:PLIK2 lub T,T:PLIK1,M:PLIK2. Plik o nazwie PLIK1 z taśmy zostanie przetransmitowany do RAMDYSKU jako plik PLIK2. Aby operacja sie powiodła, przerwy pomiędzy rekordami muszą być dłuższe o około 0.3s tak by po odczytaniu rekordu i transmitowaniu go do RAM-DYSKU nie był odczytywany kolejny rekord danych. Na pewno transmisja przebiegać będzie poprawnie gdy przerwy między rekordami będą długie, ale zwiększa to czas transmisji. Stąd opcja wydłużania najkrótszych przerw o w/w czas. Zatem program/plik powinien być zapisany na taśmie jako na urządzeniu T0:
D - katalog
E - Usuwanie plików danych np z RAMDYSKu: E (return) M:NAZWA lub E,M:NAZWA. Jeśli nie ma wskazanego nazwą pliku to wystąpi błąd 170
I - formatowanie RAM-DYSKu, kasuje wszystkie zapisy
B - włącz/wyłącz BASIC jeśli nie zabrania tego wskaźnik ustawiany przy uruchamianiu TURBO KOSa (wciśnięty klawisz OPTION). Jeżeli BASIC zostanie wyłączony i RAM-DYSK jest założony w pamięci RAM pod BASICiem to RAM-DYSK zostanie automatycznie sformatowany.
V - zmiana nazw urządzeń: V (return) T (return) D lub V,T,D. Urządzenie T od tego momentu dostępne jest pod nazwą D. Operacja wymagana do poprawnej współpracy z niektórymi programami.
współpraca z BASIC
Transmisja TURBO i obsługa RAMDYSKu wykonuje sie po wydaniu standardowych poleceń np. LOAD "T2:NAZWA" uwzględniając podanie poprawnej nazwy urządzenia po pierwszym cudzysłowiu. Dla pełnego wykorzystania zalet transmisji TURBO zaleca się stosowanie poleceń tupu LOAD, SAVE lub RUN z podaniem nazwy urządzenia i nazwy programu/pliku.
KOMENDY PLIKOWE (BAT)
Polegają one na załadowaniu od adresu 2820 (DEC) ciągu tekstowego o takiej strukturze jak przy podawaniu poleceń w MENU TURBO KOS. Ciąg poleceń może zawierać do 128 bajtów. Przykładowy program generujący ciąg poleceń pod wskazany adres.
10 DIM N$(74), BUF$(128) 20 PRINT "PODAJ KOMENDE" 30 INPUT BUF$ 40 PRINT "PODAJ NAZWE PLIKU POD KTORA ZAPISAC KOMENDE" 50 INPUT N$ 60 OPEN #1,0,0,N$ 70 PUT #1,255 80 PUT #1,255 90 PUT #1,4 100 PUT #1,11 110 PUT #1,132 120 PUT #1,11
W liniach 70-120 generowany jest nagłówek DOSowy. Wygenerowany plik czytamy opcją "L" z poziomu TURBO KOS. Po wczytaniu, wykonywane są instrukcje jak dla plików typu BAT. Np. PODANĄ KOMENDĄ niech będzie ciąg M,G - wykona się jako plik BAT zatrzymanie silnika magnetofonowego i system wykona zimny start.
Struktura nagrania
Opis przygotowany na podstawie analiz sygnału z taśmy i kodu handlera
Nośnikiem informacji, jak w przypadku chyba większości systemów turbo, jest szerokość impulsu. W tym przypadku przez impuls jest rozumiana sekwencja stanów "0" i "1" (w tej kolejności) na linii danych portu szeregowego, lub innymi słowy sekwencja niskiego i wysokiego poziomu sygnału zapisu magnetofonowego (lub raczej sekwencja opadającego i narastającego zbocza sygnału - tu kolejność powinien zweryfikować ktoś biegły w elektonice).
Turbo Blizzard wykorzystuje impulsy o trzech różnych szerokościach:
- impulsy o szerokości 0.5 ms odpowiadają sygnałowi pilotującemu
- impulsy o szerokości 0.25 ms (1/2 szerokości impulsu sygnału pilotującego) kodują bit "1"
- impulsy o szerokości 0.16-0.17 ms (1/3 szerokości impulsu sygnału pilotującego) kodują bit "0"
"Plik" zapisany w formacie Turbo Blizzard składa się z bloku synchronizującego i bloków danych.
Blok synchronizujący to 3072 impulsy sygnału pilotującego i 2 impulsy odpowiadające bitowi "0" na końcu. Podczas odczytu znalezienie 2048 kolejnych impulsów sygnału pilotującego oznacza początek "pliku", a dalsze 95 impulsów wykorzystywane jest do kompensacji zmian prędkości spowodowanych zmianami prędkości przesuwu taśmy. Podobnie jak przy standardowym zapisie magnetofonowym przy korekcie wykorzystywany jest licznik linii obrazu. Korekta polega na odpowiedniej modyfikacji kodu handlera - zmianie wartości ładowanych do akumulatora w trybie natychmiastowym. Wartości te wykorzystywane są do odpowiedniego ustawienia liczników Pokeya. Reszta bloku synchronizującego jest omijana (do momentu wykrycia znacząco krótszego impulsu).
Zasadniczo występują dwa typy bloków danych: blok nazwy pliku i blok właściwych danych. W "pliku" znajduje się jeden blok nazwy (zaraz za blokiem synchronizującym) i jeden lub więcej bloków danych.
W bloku nazwy kolejno występują:
- 302 impulsy sygnału pilotującego (potrzebne jest 36 do wykrycia bloku)
- 2 impulsy odpowiadające bitowi "0" - określające koniec sygnału pilotującego i początek właściwych danych
- 76 bajtów nazwy "pliku" (dowolne znaki możliwe do wyświetlenia na urządzeniu E:). Jeżeli nazwa jest krótsza, to reszta bloku wypełniona jest spacjami. Długość prawdopodobnie ma związek z ilością znaków mieszczącą się w jednej linii trybu graficznego 0 (38 przy zachowaniu 2-znakowego marginesu).
- 1 bajt sumy kontrolnej
- 1 bajt dodatkowy (ignorowany przy odczycie), najprawdopodobniej chroniący koniec bloku przed uszkodzeniem (ostatni poziom i zbocze sygnału są niepewne, ostatni bit jest nieczytelny)
W bloku danych mamy:
- 302 impulsy sygnału pilotującego (potrzebne jest 36 do wykrycia bloku)
- 2 impulsy odpowiadające bitowi "0" - określające koniec sygnału pilotującego i początek właściwych danych
- 2 bajty określające ilość znaczących bajtów w bloku. Mogą przyjmować wartość 1024 ($400) lub mniejszą. Niezależnie od tej wartości blok zawsze ma długość 1024 bajtów. Liczba w bajcie starszym różna od $04 (czyli np. dla niepełnych rekordów) oznacza ostani blok "pliku".
- 1024 bajty danych
- 1 bajt zawsze równy 0 (przeznaczenie nieznane)
- 1 bajt sumy kontrolnej. Suma kontrolna zawsze obejmuje wszystkie bajty bloku (2 bajty długości i 1024 bajty danych).
- 1 bajt dodatkowy (ignorowany przy odczycie), najprawdopodobniej chroniący koniec bloku przed uszkodzeniem (ostatni poziom i zbocze sygnału są niepewne, ostatni bit jest nieczytelny)
Bity w bajcie są zapisywane w kolejności od najstarszego do najmłodszego (odwrotnie niż przy zapisie standardowym). Jednobajtowa suma kontrolna jest obliczana przez dodawanie bez przeniesienia (czyli modulo 256, podczas gdy przy zapisie standardowym stosuje się dodawanie z przeniesieniem).
Przerwy między blokami:
- przed zapisem bloku synchronizującego pozostawiana jest cisza trwająca w przybliżeniu 2.5 s (potrzebna na rozpędzenie silnika i stabilizację obrotów)
- między blokiem synchronizującym i blokiem nazwy odstęp trwa w przybliżeniu 0.1 s
- między blokiem nazwy i pierwszym blokiem danych odstęp trwa minimum 2 s; po zapisaniu bloku nazwy silnik magnetofonu jest wyłączany i ponownie włączany przed zapisem pierwszego bloku danych. Po odczycie bloku nazwy silnik też może być zatrzymywany, żeby dać możliwość potwierdzenia wczytania "pliku", więc odstęp jest konieczny.
- odstępy między kolejnymi blokami nie są ściśle zdeterminowane i zależą od oprogramowania korzystającego z handlera. Minimalne obserwowane przerwy mają długość 0.08 s. Programy kopiujące pozwalają ustawić krótsze lub dłuższe przerwy, ewentualnie wstawiają dłuższe przerwy, gdy wykryją konieczność uruchomienia procedur inicjujących program pomiędzy blokami nagrania. Zbyt krótkie przerwy w pewnych granicach może skompensować sygnał pilotujący następnego bloku.
- przed ostatnim blokiem odstęp jest dłuższy o 0.4 s.
Spotykane są nagrania z niestandardowymi blokami, wykorzystujące odpowiednie loadery i zmodyfikowane handlery. W ten sposób bywają nagrane kasetowe wersje samego systemu Turbo Blizzard (microloaderów itp.), które do działania nie wymagają cartridge-a.
Montaż w magnetofonie
Sposób wykonania interfejsu zależy od pomysłowości projektanta, jak widać z załączonych schematów tor przekształcający sygnał analogowy w cyfrowy wykonany może być na elementach dyskretnych (tranzystory) albo na układzie UL1111 zawierającym w swojej strukturze wystarczającą ilość tranzystorów (minus jeden).
Na uwagę zasługuje różna wartość oporników podłączanych do układu, polaryzujących tranzystory w jednym i drugim modelu interfejsu. Nie ma to większego znaczenia, ważne by układ przekształcał sygnał analogowy na cyfrowy i w generowanych impulsach zbocza były strome.
Dioda krzemowa umieszczona na wyjściu bramki NAND 7400 (punk E) symuluje wyjście typu OC (otwarty kolektor). Wyjście takie jest wymagane przez tor SIO ATARI do poprawnej komunikacji z wieloma urządzeniami podłączonymi do wspólnego gniazda SIO. W modelu zbudowanym na układzie UL1111 diody tej brak, bo wyjście typu OC uzyskuje się stosując dwa tranzystory dołączone do wyjścia bramki NAND. (Dwa tranzystory są wymagane by układ nie odwracał fazy sygnału wyjściowego).
Właściwy montaż interfejsu w magnetofonie polega na tym, by odlutować z płyty biały przewód który dochodzi z pinu 3 wtyku SIO. Przewód ten należy podłączyć do punktu E interfejsu, a miejsce wylutowanego przewodu na płycie połączyć z punktem D intefejsu. Do punktu A doprowadzić zasilanie +5V z płyty magnetofonu (za przełącznikiem), tak by zasilanie pojawiało się w momencie uruchamiania magnetofonu. Punkt C połączyć z masą (GND) Punkt F połączyć z punktem lutowniczym na płycie magnetofonu do którego przylutowany jest przewód biegnący z pinu 5 wtyku SIO (DATA OUT). Zazwyczaj jest to przewód szary. Punkt B interfejsu w zależności od rodzaju płyty łączy się z pinem 8 lub 14 układu LM324 znajdującym się na płycie magnetofonu. Z lokalizacją układu LM324 (lub jego odpowiednikiem) nie powinno być problemu, natomiast dalszy opis pozwala właściwie zlokalizować pin 8 lub 14, do pinu tego połączone są cztery elementy, dwie diody krzemowe, opornik 1M i kondensator 50pF. Jeżeli system pracuje poprawnie, (Zapis, Odczyt programów w systemie Turbo i Normal) montaż na tym się kończy, jeżeli nie, zlokalizować należy na płycie miejsce podłączenia przewodów - biały, czerwony - z głowicy odczytującej. Należy wylutować kondensator który zwiera te przewody.
Schematy
Schemat (wersja trzecia - zbudowana na wzmacniaczu UL1321
Podłączenie płytki z Blizzard - widok na płytę XC12
Schemat kartridża z oprogramowaniem
Oprogramowanie
- DISCBLI.COP program kopiujący dla BLIZZARDA, kopiuje pliki DYSK - BLIZZARD - DYSK
- BLICOPY.MAG program kopiujący dla BLIZZARDA wersja tylko dla magnetofonu, kopiuje pliki zapisane standardowo na TURBO BLIZZARD i odwrotnie. Program nie uruchamia sie z poziomu DOSa tylko jako program ładowany systemem KOS BLIZZARD, należy go więc przekopiować na taśmę programem kopiującym DISCBLI.COP.
- BLIZZARD.ASM deassemlerowany handler blizzarda, w przykładzie podpięcia pod DOS jako napęd "X" pod adres $B700-$BFFF