CC65
From Atariki
The 6502 C compiler
CC65 jest pakietem kompilatora języka C, assemblera (CA65), librariana, oraz linkera. Pierwotnie napisany przez Johna R. Dunninga na małe Atari. Obecnie rozwijana wersja potrafi kompilować pod różne mikrokomputery oparte o procesor 6502, jak i 65816 (np. rózne odmiany Atari 8-bit, Commodore C64/C128/C16/C116 i inne, Apple II, Nintendo NES...), ale tylko jako tzw. cross kompilacja - z komputerów udostępniających większe zasoby pamięci, mocniejsze procesory.
Poniżej znajduje się nieco kulawy wstęp (w głównej mierze autorstwa Tebe-go) do używania tego cross kompilatora z platformy PC, spod dowolnego systemu postdosowego.
Spis treści |
Wstęp do instrukcji
Sam program piszemy na PC w dowolnym edytorze tekstu jak Notatnik czy CodeGenie itp, a kompilator C czyli cc65 zamieni nam go na kod maszynowy 6502.
Pliki do pobrania
Cały pakiet programów do tworzenia w C znajdziemy na stronie domowej projektu, patrz Linki.
Możemy też od razu wpaść na ftp-a i pobrać plik z bibliotekami dla Atari XE/XL cc65-atari-WERSJA.zip oraz plik z kompilatorem przeznaczonym dla konkretnej platformy OS/2, Dos, Windows, np. cc65-win32-WERSJA.zip czyli Windows, bądź, dla platform unixowych, plik ze źródłami (cc65-sources-WERSJA.tar.bz2), kompilowalnymi z użyciem standardowych autotools.
Instalacja
Jeśli mamy już ściągnięte oba pliki, znajdujemy dla nich miejsce na którejś z partycji (np. C) i rozpakowujemy je do np. katalogu C:\CC65
Teraz musimy jeszcze ustawić troche zmiennych środowiskowych, aby kompilator, linker wiedział gdzie co jest. W przypadku rodziny Windows 9x, dopisujemy w pliku AUTOEXEC.BAT:
PATH=%PATH%;C:\CC65\BIN SET CC65_INC=C:\CC65\INCLUDE SET CC65_LIB=C:\CC65\LIB SET LD65_CFG=C:\CC65\DOC
W przypadku Windows 2000, XP, robimy to następująco:
Mój Komputer -> Właściwości -> Zaawansowane -> Zmienne środowiskowe -> dopisujemy w oknie Zmienne systemowe, czyli klikamy "Nowa" i uzupełniamy oba pola "Nazwa zmiennej" i "Wartość zmiennej" podobnie jak ma to miejsce w AUTOEXEC-u.
Teraz resetujemy komputer, bądź przelogowujemy się i możemy zacząć bawić się CC65 pod Windowsem. (Zamiast ustawiać te zmienne na stałe, można również utworzyć plik wsadowy (.bat) uruchamiany z wiersza poleceń i ustawiający je tylko dla danej sesji tegoż wiersza poleceń)
Składniki pakietu
W katalogu C:\CC65\BIN znajdują się wszystkie pliki wykonywalne pakietu cc65:
ar65 - program do tworzenia bibliotek *.lib i operacji na nich, np. ar65 l atari.lib
wyswietli nam listę modułów wchodzących w skład bibioteki atari.lib
ca65 - makro assembler dla procesorów 6502, 65C02 i 65816
cc65 - kompilator języka C przeznaczony dla rodziny procesorów 6502
cl65 - program nażędziowy służący jako nakładka na kompilator i linker w jednym
co65 - programik do konwersji skompilowanych plikaów objektowych do postaci źródeł assemblerowych
od65 - object dumper - pokazuje zawartość plików obiektowych (symbole, eksporty, importy, segmenty)
da65 - disassemler, stosuje zapis strawny na makro assemblera ca65
grc - to się Atarowcom nie przyda, bo jest to kompilator dla systemu GEOS z C64
ld65 - linker, czyli programik który składa do kupy wszystko i tworzy plik wykonywalny
Przykład 1
Teraz wypadałoby coś skompilować, czas więc na nieśmiertelny przykład, pewnie w BASIC-u też to pisaliście.
Przykład 1:
#include < stdio.h >
int main (void)
{
printf("Hello, world!\n");
return 0;
}
Kompilacja
Nasz program zapiszemy do pliku np. "hello.c", aby go skompilować piszemy "cl65 -O -t atari hello.c -o hello.xex" i to wszystko, powstał plik HELLO.XEX który możemy już wczytać spod DOS-a. Uruchomienie go bezpośrednio nic nie da, musi być uruchomiony spod DOS-a.
Parametry które przekazaliśmy kompilatorowi cl65 oznaczają (wielkość liter jest rozróżniana):
-O optymalizacja kodu, tworzy optymalniejszy kod maszynowy -t sys docelowy system, domyślnie jest to C64 :P -o plik nazwa pliku wyjściowego
Wywołanie cl65 to najszybszy i najprostszy sposób kompilacji. Skompilowany program domyślnie ładuje się od $2E00, startuje od $2E01, maksymalna długość skompilowanego programu może wynieść $8E20 bajtów. Stos programowy liczy $0800 bajtów pamięci. Strona zerowa używana jest od bajtu $82-$FF.
Domyślne ustawienia dla linkera (plik ATARI.CFG):
MEMORY {
ZP: start = $82, size = $7E, type = rw, define = yes;
HEADER: start = $0000, size = $6, file = %O;
RAM: start = $2E00, size = $8E20, file = %O; # $8E1F: matches upper bound $BC1F
}
SEGMENTS {
EXEHDR: load = HEADER, type = wprot;
CODE: load = RAM, type = wprot, define = yes;
RODATA: load = RAM, type = wprot;
DATA: load = RAM, type = rw;
BSS: load = RAM, type = bss, define = yes;
ZEROPAGE: load = ZP, type = zp;
AUTOSTRT: load = RAM, type = wprot;
}
FEATURES {
CONDES: segment = RODATA,
type = constructor,
label = __CONSTRUCTOR_TABLE__,
count = __CONSTRUCTOR_COUNT__;
CONDES: segment = RODATA,
type = destructor,
label = __DESTRUCTOR_TABLE__,
count = __DESTRUCTOR_COUNT__;
}
SYMBOLS {
__STACKSIZE__ = $800; # 2K stack
}
Jednak jakiekolwiek zmiany w pliku *.CFG nie zostaną zauważone jeśli będziemy kompilować używając komendy "-t atari", trzeba ją zastąpić przez "-C atari.cfg". Jeśli chcemy mieć też wpływ na typ CPU dla którego będzie generowany kod, lepiej jeśli rozbijemy proces generowania pliku wyjściowego na kompilację, asemblację i linkowanie, wtedy wszystko będzie pod kontrolą.
cc65 -O --cpu 6502 -t atari hello.c -o hello.s ca65 -t atari hello.s -o hello.o ld65 -C atari.cfg -o hello.xex atari.o hello.o atari.lib
Kompilator cc65 tworzy z pliku hello.c plik hello.s, następnie makro assembler ca65 z pliku hello.s tworzy hello.o i ostatecznie linker ld65 z pliku hello.o i przy pomocy biblioteki atari.lib i atari.o oraz pliku konfiguracyjnego atari.cfg tworzy wykonywalny plik Atari hello.xex.
Jeśli chcemy aby kod programu był wykonywany na 65816, zmieniamy zapis --cpu 6502 na --cpu 65816. Czyż nie jest to cudownie proste :).
Przykład 2
Przykład 2:
#include < stdio.h >
int main (void)
{
char str1[30],str2[30];
int i;
puts("wprowadz lancuch 1"),gets(str1);
puts("wprowadz lancuch 2"),gets(str2);
for (i=0; str1[i]==str2[i]; i++)
{
}
if (str1[i]==0) // standard ansi, ciag znakow zakonczony zerem
{
puts("oba lancuchy sa identyczne");
return 0;
}
puts("lancuchy sa rozne");
return 0;
}
Programik pyta się o dwa łańcuchy znaków, potem je porównuje i informuje czy łańcuchy są identyczne, czy też różne. Jest jeszcze biblioteczna funkcja C -> "strcmp" która porówna ciągi, ale przecież jej użycie byłoby zbyt proste :)
Przykład 3
Przykład 3:
/* clock example: countdown */
#include < stdio.h >
#include < time.h >
void wait ( int seconds )
{
clock_t endwait;
endwait = clock () + seconds * CLK_TCK ;
while (clock() < endwait) {}
}
int main ()
{
int n;
printf ("Starting countdown...\n");
for (n=10; n>0; n--)
{
printf ("%d\n",n);
wait (1);
}
printf ("FIRE!!!\n");
return 0;
}
Programik zlicza od 10 do 0, wypisując stosowny komunikat na ekranie. Jest to też przykład wykonania opóźnienie z użyciem "time.h"
Uwagi
Nie ma jednak róży bez kolców. Wstawianie wstawek assemblerowych musi odbywać się poprzez pliki z rozszerzeniem *.s, bądź mało czytelne wywołanie ASM("kod"). Przydzialana programowi pamięć w zasadzie mieści się w granicy $2000-$BFFF, troche mało jeśli ktoś myśli o większym projekcie. Problem z pamięcią miał też autor atarowskiej wersji systemu Contiki, który posłużył się specjalnie okrojoną wersją DOS - PicoDos aby tylko wcisnąć więcej kodu poniżej adresu $2000.
CA65
Asembler dodawany do pakietu CC65.
Linki
Ten artykuł to tylko zalążek. Możesz pomóc rozwojowi Atariki poprzez rozszerzenie go o więcej informacji.
