Obsługa standardowego rozszerzenia pamięci RAM
From Atariki
Informacje ogólne
Rozszerzenie standardowe to takie, którym steruje się przez rejestr PORTB układu PIA. Ze względu na użycie tego rejestru (zajętego w 400/800) to rozszerzenie jest przeznaczone dla komputerów serii XL i XE. Kombinacje bitów rejestru PORTB wybierają banki pamięci po 16k, pojawiające się w obszarze $4000-$7FFF.
Bit 4 rejestru PORTB, jeśli jest skasowany, powoduje podłączenie danego banku tak, żeby stał się widoczny dla CPU. Bit 5 działa podobnie: jego skasowanie powoduje, że wybrany bank pamięci stanie się widoczny dla układu ANTIC. W ten sposób realizuje się niezależny dostęp do pamięci bankowanej i podstawowej dla CPU i ANTIC-a. Tak działa dodatkowa pamięć w 130XE.
Nie wszystkie rozszerzenia pamięci kontrolowane przez PORTB implementują działanie bitu 5 zgodnie ze 130XE. Robią tak przede wszystkim rozszerzenia tzw. Compy Shop. W pozostałych (tzw. RAMBO) bit 5 jest jednym z bitów wybierających numer banku pamięci, a oddzielny dostęp CPU i ANTIC-a do pamięci bankowanej nie jest możliwy (oba układy "widzą" to samo).
Podstawowe cechy rozszerzeń można ująć jak w tabeli poniżej:
| Łączny rozmiar | Typ | Liczba banków dodatkowych | Separacja CPU/ANTIC | Bity wyboru banku | Uwagi |
|---|---|---|---|---|---|
| 128k | Atari | 4 | TAK | 2,3 | |
| 192k | Compy Shop (Karen) | 8 | TAK | 2,3,6 | Opis rozszerzenia do 192 KB autorstwa Mariusza Geislera w Moje Atari nr 5/1991 str. 22 |
| 192k | RAMBO | 8 | NIE | 2,3,6 | Wymieniane przez Avery Lee w Altirra Hardware Reference Manual w sekcji "2.7. Extended Memory" |
| 256k | RAMBO (TOMS) | 12 | NIE | 2,3,5,6 | Niektóre kombinacje bitów się dublują. |
| 256k | RAMBO | 12 | NIE | 2,3,5,6 | Niektóre kombinacje bitów mapują bloki pamięci podstawowej RAM. |
| 320k | RAMBO | 16 | NIE | 2,3,5,6 | |
| 320k | Compy Shop | 16 | TAK | 2,3,6,7 | Bit 7 wybiera banki przy skasowanym bicie 4 lub 5 (lub obu), w przeciwnym razie wybiera SELF TEST. Takie zastosowanie bitu 7 nie jest zgodne z definicją Atari, ale w praktyce nie powoduje to godnych wzmianki kłopotów z kompatybilnością. |
| 576k | RAMBO (tf_hh) | 32 | NIE | 2,3,5,6,7 | Bit 7 wybiera banki przy skasowanym bicie 4, w przeciwnym wypadku SELF TEST. |
| 576k | RAMBO | 32 | NIE | 1,2,3,5,6 | Bit 1 wybiera banki przy skasowanym bicie 4, w przeciwnym wypadku Atari BASIC. Z tego powodu możliwe są kłopoty z kompatybilnością, ale występują tylko w bardzo specyficznych warunkach. |
| 576k | Compy Shop | 32 | TAK | 1,2,3,6,7 | Bity 7 i 1 wybierają banki przy skasowanym bicie 4 lub 5 (lub obu), w przeciwnym wypadku bit 7 wybiera SELF TEST, a bit 1 - Atari BASIC. Z tego ostatniego powodu możliwe są kłopoty z kompatybilnością, ale występują tylko w bardzo specyficznych warunkach. |
| 1088k | RAMBO | 64 | NIE | 1,2,3,5,6,7 | Bity 7 i 1 wybierają banki przy skasowanym bicie 4, w przeciwnym wypadku bit 7 wybiera SELF TEST, a bit 1 - BASIC. Z tego ostatniego powodu możliwe są kłopoty z kompatybilnością, ale występują tylko w bardzo specyficznych warunkach. Niemniej właśnie dlatego spotyka się - głównie w Niemczech - takie instalacje tego rozszerzenia, w których Atari BASIC jest trwale wyłączony i niedostępny. |
| 2112k | RAMBO | 128 | NIE | 0,1,2,3,5,6,7 | Bity 7 i 1 działają jak wyżej, dodatkowo działa tak samo bit 0, co powoduje problemy z kompatybilnością dużo łatwiej zauważalne niż w dwóch powyższych przypadkach. Z tego powodu takich rozszerzeń pamięci w praktyce się nie spotyka. |
| 4144k | RAMBO | 256 | NIE | 0,1,2,3,4,5,6,7 | Wszystkie bity adresują numer banku pamięci, nie da się włączyć BASIC-a ani SELF-TEST-u, choć można opcjonalnie zostawić możliwość przełączania OS bitem 0 PORTB równocześnie z wyborem banku rozszerzenia. Znane jest tylko jedno takie rozszerzenie firmy Newell Industries. |
Rozszerzenia są kompatybilne "w dół", tzn. większe zawierają wszystkie banki mniejszych. Jedyna poważniejsza różnica to wspomniany oddzielny dostęp do pamięci dla CPU i ANTIC-a (lub jego brak), ale programów, które mają z tym problem, jest bardzo mało.
Wykrycie rozszerzenia i obliczenie jego rozmiaru
Poniższa procedura przeprowadza test rozmiaru rozszerzenia pamięci RAM nie niszcząc zawartości tejże pamięci. Procedura musi z natury rzeczy być ulokowana w całości poza obszarem $4000-$7FFF oraz poza obszarem wewnętrznego BASIC-a ($A000-$BFFF).
Ponadto przyjęto założenie, że znajdzie się też poza obszarem RAM-u rezydującego "pod" ROM OS ($C000-$CFFF i $D800-$FFFF) - modyfikacja mająca na celu zniesienie tego ograniczenia jest na tyle łatwa, że opis zostanie pominięty.
Dane wyjściowe:
- liczba dodatkowych banków 16k w rejestrze Y (lub 0, gdy komputer ma tylko 64k RAM)
- wartości PORTB w tablicy banks
; etykiety
ext_b = $4000 ;cokolwiek z zakresu $4000-$7FFF
portb = $d301
; procedura
detect_ext
lda portb
pha
lda #$ff
sta portb
lda ext_b
pha
ldx #$0f ;zapamiętanie bajtów ext (z 16 bloków po 64k)
_p0 jsr setpb
lda ext_b
sta bsav,x
dex
bpl _p0
ldx #$0f ;wyzerowanie ich (w oddzielnej pętli, bo nie wiadomo
_p1 jsr setpb ;które kombinacje bitów PORTB wybierają te same banki)
lda #$00
sta ext_b
dex
bpl _p1
stx portb ;eliminacja pamięci podstawowej (X=$FF)
stx ext_b
stx $00 ;niezbędne dla niektórych rozszerzeń do 256k
ldy #$00 ;pętla zliczająca bloki 64k
ldx #$0f
_p2 jsr setpb
lda ext_b ;jeśli ext_b jest różne od zera, blok 64k już zliczony
bne _n2
dec ext_b ;w przeciwnym wypadku zaznacz jako zliczony
lda ext_b ;sprawdz, czy sie zaznaczyl; jesli nie -> cos nie tak ze sprzetem
bpl _n2
lda portb ;wpisz wartość PORTB do tablicy dla banku 0
sta banks,y
eor #%00000100 ;uzupełnij wartości dla banków 1, 2, 3
sta banks+1,y
eor #%00001100
sta banks+2,y
eor #%00000100
sta banks+3,y
iny
iny
iny
iny
_n2 dex
bpl _p2
ldx #$0f ;przywrócenie zawartości ext
_p3 jsr setpb
lda bsav,x
sta ext_b
dex
bpl _p3
stx portb ;X=$FF
pla
sta ext_b
pla
sta portb
rts
; podprogramy
setpb txa ;zmiana kolejności bitów: %0000dcba -> %cba000d0
lsr
ror
ror
ror
adc #$01 ;ustawienie bitu nr 1 w zaleznosci od stanu C
ora #$01 ;ustawienie bitu sterującego OS ROM na wartosc domyslna [1]
sta portb
rts
; zmienne
banks .ds 64
bsav .ds 16
Uwagi
- Procedura zwraca listę banków widocznych dla CPU.
- Procedura bierze pod uwagę osobliwość rozszerzenia Newell Industries, w którym pewne kombinacje bitów rejestru PORTB wybierają ćwiartki pamięci podstawowej. Te wartości zostaną przez procedurę pominięte.
- Procedura obsługuje rozszerzenia o rozmiarach do 64 banków (1088k). Rozszerzenie do 2112k nie jest brane pod uwagę.
- Zawartość tablicy banks jest uszeregowana tak, żeby przy zajmowaniu banków w kolejności od jej początku zmniejszyć prawdopodobieństwo konfliktu ze SpartaDOS X (który to DOS przydziela sobie pamięć rozszerzenia w generalnie odwrotnej kolejności). Całkowite uniknięcie konfliktu (w tym z ramdyskami itp.) wymaga użycia procedur zarządzania pamięcią SpartaDOS X, co zostało opisane w "Przewodniku programisty SpartaDOS X", dostępnym tutaj.
- Procedura zakłada, że będzie działać przy włączonym ROM OS, zwraca też wartości PORTB z ustawionym bitem 0 (= ROM OS-u włączony). Gdyby było to niepożądane, rozkaz ORA #$01 w wierszu programu oznaczonym przez "[1]" należy wymienić na AND #$FE.
