KSO Turbo 2000

From Atariki

Wersja z dnia 18:00, 3 cze 2021 Seban (Dyskusja | wkład) (internal link fixed) ← Previous diff		Aktualna wersja Seban (Dyskusja | wkład) (fixed link do JER page.)
Linia 1:		Linia 1:
	{{grafr|Kso2000.gif}}		{{grafr|Kso2000.gif}}
-	Jedna z odmian systemu turbo do magnetofonów [[Atari]]. Bazująca na wcześniejszym rozwiązaniu opracowanym przez Wojciecha Zabołotnego i nazwana [[Turbo 2T06]]. Po przeróbce magnetofon potrafił odczytywać/zapisywać programy ze zwiększoną prędkością (różną w różnych odmianach turbo), przez co szybciej się one wczytywały i więcej mogło się zmieścić na kasecie. Przeróbka polegała na dodaniu małej płytki drukowanej do magnetofonu która zawierała niezależny (od tego wbudowanego w magnetofon) tor odczytu i zapisu przeznaczony dla przetwarzania sygnałów w systemie Turbo. Sygnały był przesyłany przez dodatkowy kabel podłączany do drugiego portu Joysticka (jest to następstwo wynikające z tego, iż system bazował na Turbo 2T06, które pierwotnie było przeznaczone do połączenia dowolnego klasycznego magnetofonu do komputera). Sygnały przesyłane do/z komputera to; zapis, odczyt oraz sterowanie silnikiem magnetofonu. Sterowanie zapisem, odczytem oraz włączanie i wyłączanie silnika magnetofonu w przypadku obsługi systemu turbo odbywało się poprzez sterowanie odpowiednimi bitami [[Rejestry PIA#PORTA|PORTA ($D300)]] układu [[PIA]]. Gdy magnetofon pracował w systemie turbo z gniazda [[Gniazdo_SIO|SIO]] było pobierane tylko zasilanie.	+	Jedna z odmian systemu turbo do magnetofonów [[Atari]], bazująca na wcześniejszym rozwiązaniu opracowanym przez Wojciecha Zabołotnego o nazwie [[Turbo 2T06]]. Po przeróbce magnetofon potrafił odczytywać/zapisywać programy ze zwiększoną prędkością (różną w różnych odmianach turbo), przez co szybciej się one wczytywały i więcej mogło się zmieścić na kasecie. Przeróbka polegała na dodaniu małej płytki drukowanej do magnetofonu która zawierała niezależny (od tego wbudowanego w magnetofon) tor odczytu i zapisu przeznaczony dla przetwarzania sygnałów w systemie Turbo. Sygnały był przesyłany przez dodatkowy kabel podłączany do drugiego portu Joysticka (jest to następstwo wynikające z tego, iż system bazował na Turbo 2T06, które pierwotnie było przeznaczone do połączenia dowolnego klasycznego magnetofonu do komputera). Sygnały przesyłane do/z komputera to; zapis, odczyt oraz sterowanie silnikiem magnetofonu. Sterowanie zapisem, odczytem oraz włączanie i wyłączanie silnika magnetofonu w przypadku obsługi systemu turbo odbywało się poprzez sterowanie odpowiednimi bitami [[Rejestry PIA#PORTA|PORTA ($D300)]] układu [[PIA]]. Gdy magnetofon pracował w systemie turbo z gniazda [[Gniazdo_SIO|SIO]] było pobierane tylko zasilanie.
	== Nazewnictwo ==		== Nazewnictwo ==
Linia 48:		Linia 48:
	Blok danych składa się z:		Blok danych składa się z:
	* około 3904 impulsów sygnału pilotującego ''(ze względu na zawsze występujące szumy nie udaje się uzyskać jednoznacznej liczby, jest to jednak dość blisko wartości 4096-192; przed blokiem nazwy prawie zawsze udaje się wykryć wszystkie 4096)''.		* około 3904 impulsów sygnału pilotującego ''(ze względu na zawsze występujące szumy nie udaje się uzyskać jednoznacznej liczby, jest to jednak dość blisko wartości 4096-192; przed blokiem nazwy prawie zawsze udaje się wykryć wszystkie 4096)''.
-	* 2 bajty długości bloku (zapisane w porządku [https://pl.wikipedia.org/wiki/Kolejno%C5%9B%C4%87_bajt%C3%B3w little-endian]); $1200 dla bloków pełnych lub mniej dla bloków niepełnych	+	* 2 bajty długości bloku (zapisane w porządku [https://pl.wikipedia.org/wiki/Kolejno%C5%9B%C4%87_bajt%C3%B3w little-endian]); $0c00 (3072) dla bloków pełnych lub mniej dla bloków niepełnych
	* 3072 bajty danych; jeżeli blok jest niepełny, to dopełnia się go zerami		* 3072 bajty danych; jeżeli blok jest niepełny, to dopełnia się go zerami
	* 1 bajt sumy kontrolnej		* 1 bajt sumy kontrolnej
Linia 121:		Linia 121:
	* Turbo 2000 Plus		* Turbo 2000 Plus
	* Turbo 2000 F (+)		* Turbo 2000 F (+)
		+
		+	== Linki ==
		+
		+	*[https://jsobola.atari8.info/DEREATARI/serw.htm#turbo%20kso Opis konstrukcji interfejsu oraz cartridge] w dziale "SERWIS" na stronie [[Jerzy Sobola|Jerzego Soboli]]
		+	*[http://www.atari.org.pl/forum/viewtopic.php?pid=261346#p261346 post QTZ] na forum [[Atari Area]] na temat KSO Turbo 2000 znajdującym się w jego magnetofonie.
	==Bibliografia==		==Bibliografia==

---

Aktualna wersja

Jedna z odmian systemu turbo do magnetofonów Atari, bazująca na wcześniejszym rozwiązaniu opracowanym przez Wojciecha Zabołotnego o nazwie Turbo 2T06. Po przeróbce magnetofon potrafił odczytywać/zapisywać programy ze zwiększoną prędkością (różną w różnych odmianach turbo), przez co szybciej się one wczytywały i więcej mogło się zmieścić na kasecie. Przeróbka polegała na dodaniu małej płytki drukowanej do magnetofonu która zawierała niezależny (od tego wbudowanego w magnetofon) tor odczytu i zapisu przeznaczony dla przetwarzania sygnałów w systemie Turbo. Sygnały był przesyłany przez dodatkowy kabel podłączany do drugiego portu Joysticka (jest to następstwo wynikające z tego, iż system bazował na Turbo 2T06, które pierwotnie było przeznaczone do połączenia dowolnego klasycznego magnetofonu do komputera). Sygnały przesyłane do/z komputera to; zapis, odczyt oraz sterowanie silnikiem magnetofonu. Sterowanie zapisem, odczytem oraz włączanie i wyłączanie silnika magnetofonu w przypadku obsługi systemu turbo odbywało się poprzez sterowanie odpowiednimi bitami PORTA ($D300) układu PIA. Gdy magnetofon pracował w systemie turbo z gniazda SIO było pobierane tylko zasilanie.

Spis treści 1 Nazewnictwo 2 Technikalia, obsługa 3 Struktura nagrania 3.1 Format standardowy 3.2 Formaty niestandardowe 3.2.1 Zapis z zabezpieczeniami 3.2.2 "Nowy format" (Turbo 2000F+) 3.2.3 Speedy 2700 (lub *AJEK) 4 Inne spotykane systemy turbo serii 2000 to 5 Linki 6 Bibliografia 7 Zobacz też

Nazewnictwo

Nazwa K.S.O. to nic innego jak skrót od pierwszych wyrazów nazwy: Kasetowy System Operacyjny (zresztą w pierwszych wersjach spotyka się w menu pełną nazwę), Turbo oznaczało zwiększoną prędkość transmisji.

Technikalia, obsługa

W większości przypadków systemy turbo oprócz przyspieszenia transmisja od<=>do magnetofonu oferowało namiastkę DOSu: wyświetlanie nazw plików, możliwość uruchamiania plików wielo-blokowych (wraz z powrotem do wcześniejszych bloków), uruchomienie wbudowanego Basica itp. Standardowo zmieniało też nazwę magnetofonu na D: (w nawiązaniu do stacji dyskietek, blokując dostęp do tych ostatnich). W późniejszych systemach można było spotkać nazwę T: (od "turbo") zamiast D:.

Standardowa obsługa wygląda tak:

 Uruchomienie komputera: BASIC (T/N) ==> Wybór, czy mamy używać Atari Basic czy nie
 R/L/E Load&Run/Load/Exit            ==> Wyświetlane menu systemu,wybór:
                   ==>R - wgraj i uruchom
                   ==>L - tylko wgraj
                   ==>E - wyjście (zimny start) - w K.S.O. 2000
 Wgranie programu: R D:nazwa         ==> wgrywa i uruchamia program o podanej nazwie
                   R D: *            ==> wgranie nagłówka (tytułu) programu, i:
                  -> wczytanie programu i jego uruchomienie po naciśnięciu klawisza T
                  -> poszukiwanie kolejnego nagłówka po naciśnięciu N (lub dowolnego klawisza)
                   R D***            ==> wczytanie i uruchomienie pierwszego napotkanego programu
                   W Basicu: zgodnie z instrukcjami Basica dla stacji dysków D: (gwiazdki
                             obowiązują jak powyżej)

Niektóre programy wymagały specjalnych programów ładujących. Najpopularniejsze z nich to: L1, L2 i "WIELOBLOK" (dla K.S.O. Turbo 2000). Te dodatkowe programy ładujący były potrzebne gdy następował konflikt obszarów adresowych, tzn. np. program do załadowania chciał umiejscowić się w tym samym obszarze co Kasetowy System Operacyjny. Czasami niektóre z ładowanych programów wymagały innego sposobu uruchomienia (np. nie posiadały segmentu RUN) i owe programy ładujące po prostu inaczej traktowały te wielo-segmentowe Binarny_plik_DOS-u pliki binarne DOS.

Struktura nagrania

Opis na podstawie analizy sygnału nagranego na taśmie

Nośnikiem informacji jest szerokość impulsu (modulacja PWM). Przez impuls jest rozumiana sekwencja stanów "0" i "1" (w tej kolejności) na linii danych portu szeregowego, lub innymi słowy sekwencja niskiego i wysokiego poziomu sygnału zapisu magnetofonowego (lub raczej sekwencja opadającego i narastającego zbocza sygnału - tu kolejność powinien zweryfikować ktoś biegły w elektronice).

Kształt fali sygnału odczytanego z taśmy przypomina sinusoidę, choć zapewne jest to tylko efekt wygładzenia przebiegu prostokątnego przez elektronikę dyskretną (analogową).

W K.S.O. Turbo 2000 występują impulsy o trzech szerokościach:

• impulsy o szerokości 1 ms służące do zapisu sygnału pilotującego
• impulsy o szerokości 0.5 ms (1/2 szerokości impulsu sygnału pilotującego) kodują bit "1"
• impulsy o szerokości 0.25 ms (1/4 szerokości impulsu sygnału pilotującego) kodują bit "0"

Format standardowy

Pojedyncze nagranie ("plik") zapisywane jest w 2 lub więcej blokach danych. Pierwszy blok to blok nazwy, następne zawierają właściwe dane.

W bloku nazwy kolejno występują:

• 4096 impulsów sygnału pilotującego
• 2 bajty o wartościach $00 i $FF (odróżniające blok nazwy od bloku danych)
• 10 bajtów z nazwą "pliku"; jeżeli nazwa jest krótsza to dopełnia się ją spacjami
• 1 bajt sumy kontrolnej

Blok danych składa się z:

• około 3904 impulsów sygnału pilotującego (ze względu na zawsze występujące szumy nie udaje się uzyskać jednoznacznej liczby, jest to jednak dość blisko wartości 4096-192; przed blokiem nazwy prawie zawsze udaje się wykryć wszystkie 4096).
• 2 bajty długości bloku (zapisane w porządku little-endian); $0c00 (3072) dla bloków pełnych lub mniej dla bloków niepełnych
• 3072 bajty danych; jeżeli blok jest niepełny, to dopełnia się go zerami
• 1 bajt sumy kontrolnej

Bity w bajcie są zapisywane w kolejności od najstarszego do najmłodszego.

Jedno-bajtowa suma kontrolna jest obliczana przez dodawanie bez przeniesienia (czyli modulo 256). Przy obliczaniu sumowane są zawsze wszystkie bajty w bloku.

Czasem kontrola poprawności danych była realizowana przez wykonanie operacji XOR na wszystkich bajtach bloku (łącznie z bajtem sumy kontrolnej powinno wyjść 0). Najprawdopodobniej była to jedna z form zabezpieczeń przed kopiowaniem oryginalnych kaset w formacie Turbo 2000.

Długości przerw między blokami zawsze wynoszą 0.2 s. Ze względu na bardzo dużą długość sygnału pilotującego zostawianie dłuższych przerw wydaje się zbędne.

Formaty niestandardowe

Zapis z zabezpieczeniami

Notatka sporządzona na podstawie informacji uzyskanych od Pajero

Najczęstszymi modyfikacjami było wprowadzanie rekordów (bloków) o niestandardowej długości. Bez specjalnych zabiegów takich nagrań nie można było skopiować standardowym oprogramowaniem.

Inna modyfikacja to rekordy z błędną sumą kontrolną (ewentualnie sumą kontrolną liczoną inaczej - patrz wyżej) lub zniekształceniami sygnału powodującymi wystąpienie błędu przy próbie kopiowania (odpowiedni loader przerywa odczyt przed wystąpieniem błędu).

"Nowy format" (Turbo 2000F+)

Blok nazwy wygląda tak samo jak w oryginalnym formacie Turbo 2000. Za blokiem nazwy znajduje się jeden standardowy blok danych w formacie Turbo 2000. Blok ten zawiera program ładujący, który przejmuje kontrolę nad wczytywaniem właściwego programu. Następny blok poprzedzony jest 3584 impulsami sygnału pilotującego i ma 8 bajtów:

• 2 bajty $FF
• 2 bajty określające adres początku ładowania następnego bloku danych
• 2 bajty określające adres końca ładowania następnego bloku danych
• 1 bajt sumy kontrolnej
• 1 bajt zerowy

Za nim znajduje się:

• kilka-kilkanaście impulsów sygnału pilotującego (ilość może być ustawiona podczas zapisu)
• bajty danych
• 1 bajt sumy kontrolnej
• jeden bajt zerowy

Kolejne pary bloków danych wyglądają podobnie:

• od kliku do kilkunastu impulsów sygnału pilotującego (ilość może być ustawiona podczas zapisu) lub 768 impulsów jeżeli poprzedni blok był ładowany pod adres INITAD ($02E2)
• 2 bajty określające adres początku ładowania następnego bloku danych
• 2 bajty określające adres końca ładowania następnego bloku danych
• 1 bajt sumy kontrolnej
• 1 bajt zerowy
• od kliku do kilkunastu impulsów sygnału pilotującego (ilość może być ustawiona podczas zapisu)
• bajty danych
• 1 bajt sumy kontrolnej
• 1 bajt zerowy

Plik kończy się blokiem złożonym z 4 bajtów $FF, sumy kontrolnej ($FC) i bajtu $00.

Przerwa (cisza ok. 0.5 s) pojawia się tylko bezpośrednio za blokiem nazwy, poza tym bloki danych są rozdzielane jedynie impulsami sygnału pilotującego.

Speedy 2700 (lub *AJEK)

Blok nazwy wygląda tak samo jak w oryginalnym formacie Turbo 2000. Za blokiem nazwy znajduje się jeden standardowy blok danych w formacie Turbo 2000. Blok ten zawiera program ładujący, który przejmuje kontrolę nad wczytywaniem właściwego programu. Kolejne bloki danych rozpoczynają się 1536 impulsami sygnału pilotującego, nie mają ściśle określonej długości i zawierają grupy bajtów (bez żadnych przerw między nimi) o następującej budowie:

• 2 bajty określające adres początku ładowania
• 2 bajty określające adres końca ładowania
• 1 bajt sumy kontrolnej

Blok danych kończy jedna z dwóch sekwencji:

• grupa danych ładowana do INITAD ($02E2-$02E3) - po załadowaniu wykonanywany jest podprogram inicjujący pod adresem umieszczonym w INITAD, silnik magnetofonu jest zatrzymywany, potrzebny jest dodatkowy czas przed dalszym odczytem
• dwa bajty $FF - oznacza to koniec pliku

Pomiędzy blokami, poza impulsami sygnału pilotującego, nie ma żadnych przerw.

Inne spotykane systemy turbo serii 2000 to

• Turbo 2600
• Turbo 2001 (TOMS)
• Turbo 2002
• Turbo 2000 Plus
• Turbo 2000 F (+)

Linki

• Opis konstrukcji interfejsu oraz cartridge w dziale "SERWIS" na stronie Jerzego Soboli
• post QTZ na forum Atari Area na temat KSO Turbo 2000 znajdującym się w jego magnetofonie.

Bibliografia

• Instrukcja obsługi KSO TURBO 2000
• Robert Rogowski, Wojciech Zientara, "Turbo 2000". Bajtek 8/1989 (w Atarionline.pl), s. 6

Zobacz też

• Systemy turbo

---

Ten artykuł to tylko zalążek. Możesz pomóc rozwojowi Atariki poprzez rozszerzenie go o więcej informacji.