KSO Turbo 2000

From Atariki

(Różnice między wersjami)

Wersja z dnia 17:33, 3 cze 2021

Jedna z odmian systemu turbo do magnetofonów Atari. Bazująca na wcześniejszym rozwiązaniu opracowanym przez Wojciecha Zabołotnego i nazwana Turbo 2T06. Po przeróbce magnetofon potrafił odczytywać/zapisywać programy ze zwiększoną prędkością (różną w różnych odmianach turbo), przez co szybciej się one wczytywały i więcej mogło się zmieścić na kasecie. Przeróbka polegała na dodaniu małej płytki drukowanej do magnetofonu która zawierała niezależny (od tego wbudowanego w magnetofon) tor odczytu i zapisu przeznaczony dla przetwarzania sygnałów w systemie Turbo. Sygnały był przesyłany przez dodatkowy kabel podłączany do drugiego portu Joysticka (jest to następstwo wynikające z tego, iż system bazował na Turbo 2T06, które pierwotnie było przeznaczone do połączenia dowolnego klasycznego magnetofonu do komputera). Sygnały przesyłane do/z komputera to; zapis, odczyt oraz sterowanie silnikiem magnetofonu. Sterowanie zapisem, odczytem oraz włączanie i wyłączanie silnika magnetofonu w przypadku obsługi systemu turbo odbywało się poprzez sterowanie odpowiednimi bitami PORTA ($D300) układu PIA. Gdy magnetofon pracował w systemie turbo z gniazda SIO było pobierane tylko zasilanie.

Spis treści

1 Nazewnictwo
2 Technikalia, obsługa
3 Struktura nagrania
- 3.1 Format standardowy
- 3.2 Formaty niestandardowe
4 Inne spotykane systemy turbo serii 2000 to
5 Bibliografia
6 Zobacz też

Nazewnictwo

Nazwa K.S.O. to nic innego jak skrót od pierwszych wyrazów nazwy: Kasetowy System Operacyjny (zresztą w pierwszych wersjach spotyka się w menu pełną nazwę), Turbo oznaczało zwiększoną prędkość transmisji.

Technikalia, obsługa

W większości przypadków systemy turbo oprócz przyspieszenia transmisja od<=>do magnetofonu oferowało namiastkę DOSu: wyświetlanie nazw plików, możliwość uruchamiania plików wielo-blokowych (wraz z powrotem do wcześniejszych bloków), uruchomienie wbudowanego Basica itp. Standardowo zmieniało też nazwę magnetofonu na D: (w nawiązaniu do stacji dyskietek, blokując dostęp do tych ostatnich). W późniejszych systemach można było spotkać nazwę T: (od "turbo") zamiast D:.

Standardowa obsługa wygląda tak:

 Uruchomienie komputera: BASIC (T/N) ==> Wybór, czy mamy używać Atari Basic czy nie
 R/L/E Load&Run/Load/Exit            ==> Wyświetlane menu systemu,wybór:
                   ==>R - wgraj i uruchom
                   ==>L - tylko wgraj
                   ==>E - wyjście (zimny start) - w K.S.O. 2000
 Wgranie programu: R D:nazwa         ==> wgrywa i uruchamia program o podanej nazwie
                   R D: *            ==> wgranie nagłówka (tytułu) programu, i:
                  -> wczytanie programu i jego uruchomienie po naciśnięciu klawisza T
                  -> poszukiwanie kolejnego nagłówka po naciśnięciu N (lub dowolnego klawisza)
                   R D***            ==> wczytanie i uruchomienie pierwszego napotkanego programu
                   W Basicu: zgodnie z instrukcjami Basica dla stacji dysków D: (gwiazdki
                             obowiązują jak powyżej)

Niektóre programy wymagały specjalnych programów ładujących. Najpopularniejsze z nich to: L1, L2 i "WIELOBLOK" (dla K.S.O. Turbo 2000). Te dodatkowe programy ładujący były potrzebne gdy następował konflikt obszarów adresowych, tzn. np. program do załadowania chciał umiejscowić się w tym samym obszarze co Kasetowy System Operacyjny. Czasami niektóre z ładowanych programów wymagały innego sposobu uruchomienia (np. nie posiadały segmentu RUN) i owe programy ładujące po prostu inaczej traktowały te wielo-segmentowe pliki binarne DOS.

Struktura nagrania

Opis na podstawie analizy sygnału nagranego na taśmie

Nośnikiem informacji jest szerokość impulsu (modulacja PWM). Przez impuls jest rozumiana sekwencja stanów "0" i "1" (w tej kolejności) na linii danych portu szeregowego, lub innymi słowy sekwencja niskiego i wysokiego poziomu sygnału zapisu magnetofonowego (lub raczej sekwencja opadającego i narastającego zbocza sygnału - tu kolejność powinien zweryfikować ktoś biegły w elektronice).

Kształt fali sygnału odczytanego z taśmy przypomina sinusoidę, choć zapewne jest to tylko efekt wygładzenia przebiegu prostokątnego przez elektronikę dyskretną (analogową).

W K.S.O. Turbo 2000 występują impulsy o trzech szerokościach:

impulsy o szerokości 1 ms służące do zapisu sygnału pilotującego
impulsy o szerokości 0.5 ms (1/2 szerokości impulsu sygnału pilotującego) kodują bit "1"
impulsy o szerokości 0.25 ms (1/4 szerokości impulsu sygnału pilotującego) kodują bit "0"

Format standardowy

Pojedyncze nagranie ("plik") zapisywane jest w 2 lub więcej blokach danych. Pierwszy blok to blok nazwy, następne zawierają właściwe dane.

W bloku nazwy kolejno występują:

4096 impulsów sygnału pilotującego
2 bajty o wartościach $00 i $FF (odróżniające blok nazwy od bloku danych)
10 bajtów z nazwą "pliku"; jeżeli nazwa jest krótsza to dopełnia się ją spacjami
1 bajt sumy kontrolnej

Blok danych składa się z:

około 3904 impulsów sygnału pilotującego (ze względu na zawsze występujące szumy nie udaje się uzyskać jednoznacznej liczby, jest to jednak dość blisko wartości 4096-192; przed blokiem nazwy prawie zawsze udaje się wykryć wszystkie 4096).
2 bajty długości bloku (zapisane w porządku little-endian); $1200 dla bloków pełnych lub mniej dla bloków niepełnych
3072 bajty danych; jeżeli blok jest niepełny, to dopełnia się go zerami
1 bajt sumy kontrolnej

Bity w bajcie są zapisywane w kolejności od najstarszego do najmłodszego.

Jedno-bajtowa suma kontrolna jest obliczana przez dodawanie bez przeniesienia (czyli modulo 256). Przy obliczaniu sumowane są zawsze wszystkie bajty w bloku.

Czasem kontrola poprawności danych była realizowana przez wykonanie operacji XOR na wszystkich bajtach bloku (łącznie z bajtem sumy kontrolnej powinno wyjść 0). Najprawdopodobniej była to jedna z form zabezpieczeń przed kopiowaniem oryginalnych kaset w formacie Turbo 2000.

Długości przerw między blokami zawsze wynoszą 0.2 s. Ze względu na bardzo dużą długość sygnału pilotującego zostawianie dłuższych przerw wydaje się zbędne.

Formaty niestandardowe

Zapis z zabezpieczeniami

Notatka sporządzona na podstawie informacji uzyskanych od Pajero

Najczęstszymi modyfikacjami było wprowadzanie rekordów (bloków) o niestandardowej długości. Bez specjalnych zabiegów takich nagrań nie można było skopiować standardowym oprogramowaniem.

Inna modyfikacja to rekordy z błędną sumą kontrolną (ewentualnie sumą kontrolną liczoną inaczej - patrz wyżej) lub zniekształceniami sygnału powodującymi wystąpienie błędu przy próbie kopiowania (odpowiedni loader przerywa odczyt przed wystąpieniem błędu).

"Nowy format" (Turbo 2000F+)

Blok nazwy wygląda tak samo jak w oryginalnym formacie Turbo 2000. Za blokiem nazwy znajduje się jeden standardowy blok danych w formacie Turbo 2000. Blok ten zawiera program ładujący, który przejmuje kontrolę nad wczytywaniem właściwego programu. Następny blok poprzedzony jest 3584 impulsami sygnału pilotującego i ma 8 bajtów:

2 bajty $FF
2 bajty określające adres początku ładowania następnego bloku danych
2 bajty określające adres końca ładowania następnego bloku danych
1 bajt sumy kontrolnej
1 bajt zerowy

Za nim znajduje się:

kilka-kilkanaście impulsów sygnału pilotującego (ilość może być ustawiona podczas zapisu)
bajty danych
1 bajt sumy kontrolnej
jeden bajt zerowy

Kolejne pary bloków danych wyglądają podobnie:

od kliku do kilkunastu impulsów sygnału pilotującego (ilość może być ustawiona podczas zapisu) lub 768 impulsów jeżeli poprzedni blok był ładowany pod adres INITAD ($02E2)
2 bajty określające adres początku ładowania następnego bloku danych
2 bajty określające adres końca ładowania następnego bloku danych
1 bajt sumy kontrolnej
1 bajt zerowy
od kliku do kilkunastu impulsów sygnału pilotującego (ilość może być ustawiona podczas zapisu)
bajty danych
1 bajt sumy kontrolnej
1 bajt zerowy

Plik kończy się blokiem złożonym z 4 bajtów $FF, sumy kontrolnej ($FC) i bajtu $00.

Przerwa (cisza ok. 0.5 s) pojawia się tylko bezpośrednio za blokiem nazwy, poza tym bloki danych są rozdzielane jedynie impulsami sygnału pilotującego.

Speedy 2700 (lub *AJEK)

Blok nazwy wygląda tak samo jak w oryginalnym formacie Turbo 2000. Za blokiem nazwy znajduje się jeden standardowy blok danych w formacie Turbo 2000. Blok ten zawiera program ładujący, który przejmuje kontrolę nad wczytywaniem właściwego programu. Kolejne bloki danych rozpoczynają się 1536 impulsami sygnału pilotującego, nie mają ściśle określonej długości i zawierają grupy bajtów (bez żadnych przerw między nimi) o następującej budowie:

2 bajty określające adres początku ładowania
2 bajty określające adres końca ładowania
1 bajt sumy kontrolnej

Blok danych kończy jedna z dwóch sekwencji:

grupa danych ładowana do INITAD ($02E2-$02E3) - po załadowaniu wykonanywany jest podprogram inicjujący pod adresem umieszczonym w INITAD, silnik magnetofonu jest zatrzymywany, potrzebny jest dodatkowy czas przed dalszym odczytem
dwa bajty $FF - oznacza to koniec pliku

Pomiędzy blokami, poza impulsami sygnału pilotującego, nie ma żadnych przerw.

Inne spotykane systemy turbo serii 2000 to

Turbo 2600
Turbo 2001 (TOMS)
Turbo 2002
Turbo 2000 Plus
Turbo 2000 F (+)

Bibliografia

Instrukcja obsługi KSO TURBO 2000
Robert Rogowski, Wojciech Zientara, "Turbo 2000". Bajtek 8/1989 (w Atarionline.pl), s. 6

Zobacz też

Systemy turbo

Ten artykuł to tylko zalążek. Możesz pomóc rozwojowi Atariki poprzez rozszerzenie go o więcej informacji.

Źródło: "http://atariki.krap.pl/index.php/KSO_Turbo_2000"

Kategorie stron: Atari 8-bit | Magnetofonowe systemy turbo

-Jedna z odmian systemu turbo do magnetofonów [[Atari]]. Po przeróbce magnetofon potrafił odczytywać/zapisywać programy ze zwiększoną prędkością (różną w różnych odmianach turbo), przez co szybciej się one wczytywały i więcej mogło się zmieścić na kasecie. Przeróbka polegała na dodaniu małej płytki drukowanej do magnetofonu która zawierała niezależny (od tego wbudowanego w magnetofon) tor odczytu i zapisu przeznaczony dla przetwarzania sygnałów w systemie Turbo. Sygnały był przesyłany przez dodatkowy kabel podłączany do drugiego portu Joysticka. Sygnały przesyłane do/z komputera to; zapis, odczyt oraz sterowanie silnikiem magnetofonu. Sterowanie zapisem, odczytem oraz włączanie i wyłączanie silnika magnetofonu w przypadku obsługi systemu turbo odbywało się poprzez sterowanie odpowiednimi bitami [[Rejestry PIA#PORTA|PORTA ($D300)]] układu [[PIA]]. Gdy magnetofon pracował w systemie turbo z gniazda [[Gniazdo_SIO|SIO]] było pobierane tylko zasilanie.
+{{grafr|Kso2000.gif}}
+Jedna z odmian systemu turbo do magnetofonów [[Atari]]. Bazująca na wcześniejszym rozwiązaniu opracowanym przez Wojciecha Zabołotnego i nazwana [[Turbo 2T06]]. Po przeróbce magnetofon potrafił odczytywać/zapisywać programy ze zwiększoną prędkością (różną w różnych odmianach turbo), przez co szybciej się one wczytywały i więcej mogło się zmieścić na kasecie. Przeróbka polegała na dodaniu małej płytki drukowanej do magnetofonu która zawierała niezależny (od tego wbudowanego w magnetofon) tor odczytu i zapisu przeznaczony dla przetwarzania sygnałów w systemie Turbo. Sygnały był przesyłany przez dodatkowy kabel podłączany do drugiego portu Joysticka (jest to następstwo wynikające z tego, iż system bazował na Turbo 2T06, które pierwotnie było przeznaczone do połączenia dowolnego klasycznego magnetofonu do komputera). Sygnały przesyłane do/z komputera to; zapis, odczyt oraz sterowanie silnikiem magnetofonu. Sterowanie zapisem, odczytem oraz włączanie i wyłączanie silnika magnetofonu w przypadku obsługi systemu turbo odbywało się poprzez sterowanie odpowiednimi bitami [[Rejestry PIA#PORTA|PORTA ($D300)]] układu [[PIA]]. Gdy magnetofon pracował w systemie turbo z gniazda [[Gniazdo_SIO|SIO]] było pobierane tylko zasilanie.
 == Nazewnictwo ==
-Nazwa KSO to nic innego jak skrót od pierwszych wyrazów nazwy: '''K'''asetowy '''S'''ystem '''O'''peracyjny (zresztą w pierwszych wersjach spotyka się w menu pełną nazwę), Turbo oznaczało zwiększoną prędkość transmisji.
+Nazwa K.S.O. to nic innego jak skrót od pierwszych wyrazów nazwy: '''K'''asetowy '''S'''ystem '''O'''peracyjny (zresztą w pierwszych wersjach spotyka się w menu pełną nazwę), Turbo oznaczało zwiększoną prędkość transmisji.
 == Technikalia, obsługa ==
-W większości przypadków systemy turbo oprócz przyspieszenia transmisja od<=>do magnetofonu oferowało  namiastkę [[DOS]]u: wyświetlanie nazw plików, możliwość uruchamiania plików wieloblokowych (wraz z powrotem do wcześniejszych bloków), uruchomienie wbudowanego Basica itp. Standardowo zmieniało też nazwę magnetofonu na D: (w nawiązaniu do stacji dyskietek, blokując dostęp do tych ostatnich). W późniejszych systemach można było spotkać nazwę T: (od "turbo") zamiast D:.
+W większości przypadków systemy turbo oprócz przyspieszenia transmisja od<=>do magnetofonu oferowało  namiastkę [[DOS]]u: wyświetlanie nazw plików, możliwość uruchamiania plików wielo-blokowych (wraz z powrotem do wcześniejszych bloków), uruchomienie wbudowanego Basica itp. Standardowo zmieniało też nazwę magnetofonu na D: (w nawiązaniu do stacji dyskietek, blokując dostęp do tych ostatnich). W późniejszych systemach można było spotkać nazwę T: (od "turbo") zamiast D:.
 Standardowa obsługa wygląda tak:
                     ==>R - wgraj i uruchom
                     ==>L - tylko wgraj
-                    ==>E - wyjście (zimny start) - w KSO 2000
+                    ==>E - wyjście (zimny start) - w K.S.O. 2000
   Wgranie programu: R D:nazwa         ==> wgrywa i uruchamia program o podanej nazwie
                     R D: *            ==> wgranie nagłówka (tytułu) programu, i:
                               obowiązują jak powyżej)
-Niektóre programy wymagały specjalnych plików nagłówkowych zawartych w tzw. [[loader|loaderze]]. Najpopularniejsze z nich to: L1, L2 i WIELOBLOK (dla KSO Turbo 2000).
+Niektóre programy wymagały specjalnych programów ładujących. Najpopularniejsze z nich to: L1, L2 i "WIELOBLOK" (dla K.S.O. Turbo 2000). Te dodatkowe programy ładujący były potrzebne gdy następował konflikt obszarów adresowych, tzn. np. program do załadowania chciał umiejscowić się w tym samym obszarze co Kasetowy System Operacyjny. Czasami niektóre z ładowanych programów wymagały innego sposobu uruchomienia (np. nie posiadały segmentu RUN) i owe programy ładujące po prostu inaczej traktowały te wielo-segmentowe [http://atariki.krap.pl/index.php/Binarny_plik_DOS-u pliki binarne DOS].
 ==Struktura nagrania==
 Kształt fali sygnału odczytanego z taśmy przypomina sinusoidę, choć zapewne jest to tylko efekt wygładzenia przebiegu prostokątnego przez elektronikę dyskretną (analogową).
-W KSO Turbo 2000 występują impulsy o trzech szerokościach:
+W K.S.O. Turbo 2000 występują impulsy o trzech szerokościach:
-* impulsy o szerokości 1 ms służace do zapisu sygnału pilotującego
+* impulsy o szerokości 1 ms służące do zapisu sygnału pilotującego
 * impulsy o szerokości 0.5 ms (1/2 szerokości impulsu sygnału pilotującego) kodują  bit "1"
 * impulsy o szerokości 0.25 ms (1/4 szerokości impulsu sygnału pilotującego) kodują  bit "0"
 Blok danych składa się  z:
 * około 3904 impulsów sygnału pilotującego ''(ze względu na zawsze występujące szumy nie udaje się uzyskać jednoznacznej liczby, jest to jednak dość blisko wartości 4096-192; przed blokiem nazwy prawie zawsze udaje się wykryć wszystkie 4096)''.
-* 2 bajty długości bloku (zapisane w porządku little endian); $1200 dla bloków pełnych lub mniej dla bloków niepełnych
+* 2 bajty długości bloku (zapisane w porządku [https://pl.wikipedia.org/wiki/Kolejno%C5%9B%C4%87_bajt%C3%B3w little-endian]); $1200 dla bloków pełnych lub mniej dla bloków niepełnych
 * 3072 bajty danych; jeżeli blok jest niepełny, to dopełnia się go zerami
 * 1 bajt sumy kontrolnej
 Bity w bajcie są zapisywane w kolejności od najstarszego do najmłodszego.
-Jednobajtowa suma kontrolna jest obliczana przez dodawanie bez przeniesienia (czyli modulo 256). Przy obliczaniu sumowane są zawsze wszystkie bajty w bloku.
+Jedno-bajtowa suma kontrolna jest obliczana przez dodawanie bez przeniesienia (czyli modulo 256). Przy obliczaniu sumowane są zawsze wszystkie bajty w bloku.
 Czasem kontrola poprawności danych była realizowana przez wykonanie operacji XOR na wszystkich bajtach bloku (łącznie z bajtem sumy kontrolnej powinno wyjść 0). Najprawdopodobniej była to jedna z form zabezpieczeń przed kopiowaniem oryginalnych kaset w formacie Turbo 2000.
 Kolejne pary bloków danych wyglądają podobnie:
-* kilka-kilknaście impulsów sygnału pilotującego (ilość może być ustawiona podczas zapisu) lub 768 impulsów jeżeli poprzedni blok był ładowany pod adres INITAD ($02E2)
+* od kliku do kilkunastu impulsów sygnału pilotującego (ilość może być ustawiona podczas zapisu) lub 768 impulsów jeżeli poprzedni blok był ładowany pod adres INITAD ($02E2)
 * 2 bajty określające adres początku ładowania następnego bloku danych
 * 2 bajty określające adres końca ładowania następnego bloku danych
 * 1 bajt sumy kontrolnej
 * 1 bajt zerowy
-* kilka-kilknaście impulsów sygnału pilotującego (ilość może być ustawiona podczas zapisu)
+* od kliku do kilkunastu  impulsów sygnału pilotującego (ilość może być ustawiona podczas zapisu)
 * bajty danych
 * 1 bajt sumy kontrolnej
 Plik kończy się blokiem złożonym z 4 bajtów $FF, sumy kontrolnej ($FC) i bajtu $00.
-Przerwa (cisza  ok. 0.5 s) pojawia się tylko bezpośrenio za blokiem nazwy, poza tym bloki danych są rozdzielane jedynie impulsami sygnału pilotującego.
+Przerwa (cisza  ok. 0.5 s) pojawia się tylko bezpośrednio za blokiem nazwy, poza tym bloki danych są rozdzielane jedynie impulsami sygnału pilotującego.
-====Speedy 2007 (lub *AJEK)====
+{{grafr|Speedy2700_ajek.png}}
+====Speedy 2700 (lub *AJEK)====
 Blok nazwy wygląda tak samo jak w oryginalnym formacie Turbo 2000.
 Za blokiem nazwy znajduje się jeden standardowy blok danych w formacie Turbo 2000. Blok ten zawiera program ładujący, który przejmuje kontrolę nad wczytywaniem właściwego programu. Kolejne bloki danych rozpoczynają się 1536 impulsami sygnału pilotującego, nie mają ściśle określonej długości i zawierają grupy bajtów (bez żadnych przerw między nimi) o następującej budowie: