Arabski 65XE

From Atariki

Wersja komputera 65XE sprzedawana przez Atari Corporation w Egipcie, Arabii Saudyjskiej i być może w innych krajach arabskich. Na obudowie obok nazwy Atari widnieje słowo "gwiazda" zapisane w języku arabskim - pod taką marką rozprowadzane było Atari w tym regionie.

Od zwykłego 65XE różni się nadrukami w języku arabskim na obudowie i na klawiszach oraz zmodyfikowanym systemem operacyjnym, przystosowanym do wprowadzania tekstu w języku arabskim. Płyta główna, z ECI, ma oznaczenie "65XEN". Poza tym jest to zwykłe 65XE w obowiązującym w Egipcie standardzie PAL z Atari BASIC-iem rev.C.

System operacyjny

W arabskim 65XE znajduje się XL OS o sygnaturze BB000001 rev.59 z 21 lipca 1987. Jest to zmodyfikowana wersja systemu BB000001 rev.3.

Nowością w systemie jest:

• Dodany arabski zestaw znaków, umieszcony w miejscu zestawu standardowego, od adresu $E000. Zestaw standardowy został przeniesiony pod adres $CC00, gdzie wcześniej znajdował się zestaw międzynarodowy. W nowym zestawie duże litery są niezmienione, natomiast w miejscu cyfr, małych liter i znaków semigrafiki zostały umieszczone arabskie litery.
• Zmienione procedury edytora ekranowego. Przejście w tryb małych liter (Caps) lub semigrafiki (Control+Caps) powoduje, że tekst będzie wprowadzany od strony prawej do lewej. Naciśnięcie klawisza nie powoduje przesunięcia kursora, lecz przesunięcie całej linii począwszy od kursora w prawo i wstawienie znaku na zwolnionym w ten sposób miejscu. W trybie dużych liter znaki alfanumeryczne wprowadzane są normalnie, a z klawiszem Control - od prawej do lewej.

Wszystkie znane 65XE sprowadzone z Egiptu, np. przez Nosty'ego[1] czy Laurenta Delsarte[2], zawierają powyżej opisany system. Istnieje natomiast jeden egzemplarz kupiony w Stanach Zjednoczonych[3], którego OS nieco się różni. Maszyna ta jest w wersji NTSC, co pozwala przypuszczać że jest to prototyp.

W systemie tym, oznaczonym taką samą sygnaturą jak poprzedni, wprowadzono kilka dodatkowych usprawnień:

• Arabski zestaw znaków został nieznacznie zmieniony. Charakterystyczny jest wygląd znaku Esc - w poprzedniej wersji był zastąpiony przez arabski znak, tu wygląda normalnie.
• Wprowadzono przełączanie między zestawami arabskim i standardowym kompinacją Shift+Help.
• Przejście w tryb małych liter powoduje wpisywanie tesktu od prawej do lewej tylko gdy włączony jest arabski zestaw znaków (kombinacją Shift+Help lub wpisaniem $E000 do CHBAS). W trybie dużych liter pisanie z Control nie powoduje już przejścia w tryb od prawej do lewej.
• Kombinacja Control+Caps nie powoduje przełączenia edytora w tryb semigrafiki, lecz włącza/wyłącza "tryb prawostronny" - tekst obecny na ekranie jest przesuwany do prawej krawędzi ekranu (a w każdej linii dodatkowo zamieniana jest kolejność słów). Zmienia się też interpretacja komend edytora - działanie klawiszy takich jak Bk Sp, Delete czy strzałek jest "lustrzanie odbita". W połączeniu z trybem małych liter pozwala to pisać po arabsku poprawnie, czyli od prawej krawędzi ekranu do lewej.
• W trybie małych liter, podczas pisania po arabsku naciśnięcie spacji powoduje, że ostatnia litera wprowadzonego przed chwilą wyrazu zamieniana jest na "alternatywną wersję" - w języku arabskim każda litera występuje w 4 formach, z czego w Atari dostępne są dwie.

Oprogramowanie

Na rynku arabskim dostępne było specyficzne oprogramowanie - głównie cartridge z programami edukacyjnymi. Szacuje się, że różnych cartridge'y może być około 30. Produkowała je istniejąca do dziś firma elektroniczna "aDawliah".

Odnośniki zewnętrzne

• Artykuł Nosty'ego o arabskim Atari 65XE i oprogramowaniu
• Zdjęcia arabskiego 65XE na stronie Laurenta Delsarte
• Atari 8-bit Developer's Page - strona Frankensteina, z której można pobrać ROM BB000001 rev.59
• Arabski 65XE z prototypowym systemem na stronie Kevina Savetza (ROM-y dostępne na stronie są uszkodzone, poprawne są tu)