Arabski 65XE
From Atariki
Wersja komputera 65XE sprzedawana przez Atari Corporation w Egipcie, Arabii Saudyjskiej i być może w innych krajach arabskich. Na obudowie obok nazwy Atari widnieje słowo "gwiazda" zapisane w języku arabskim - pod taką marką rozprowadzane było Atari w tym regionie.
Spis treści |
Sprzęt
Wersja arabska od zwykłego 65XE różni się nadrukami w języku arabskim na obudowie i na klawiszach oraz zmodyfikowanym systemem operacyjnym, przystosowanym do wprowadzania tekstu w języku arabskim. Poza tym jest to zwykłe 65XE w obowiązującym w Egipcie standardzie PAL z Atari BASIC-iem rev. C.
Wszystkie dotychczas znane egzemplarze mają gniazdo ECI. Większość jest zbudowana na płycie głównej C100455 "65XEN", ale istnieją tez egzemplarze z płytą główną C103579 "130XE".[1]
System operacyjny
Arabski 65XE zawiera XL OS zmodyfikowany pod kątem obsługi alfabetu arabskiego. Występuje on w dwóch wersjach. Obie mają taką samą sygnaturę BB000001 rev. 59 / 21 lipca 1987, więc można je odróżnić tylko porównując dostępne funkcje, albo po oznaczeniach na kości ROM.
Wersja z 1987 roku
Jest to zmodyfikowana wersja XL OS-u BB000001 rev. 3, wzbogacona o następujące funkcje:
- Dodany arabski zestaw znaków, umieszczony w miejscu zestawu standardowego, od adresu $E000. Zestaw standardowy został przeniesiony pod adres $CC00, gdzie wcześniej znajdował się zestaw międzynarodowy. W nowym zestawie duże litery są niezmienione, natomiast w miejscu cyfr, małych liter i znaków semigrafiki zostały umieszczone arabskie litery.
- Zmienione procedury edytora ekranowego. Przejście w tryb małych liter (Caps) lub semigrafiki (Control+Caps) powoduje, że tekst będzie wprowadzany od strony prawej do lewej. Naciśnięcie klawisza nie powoduje przesunięcia kursora, lecz przesunięcie całej linii począwszy od kursora w prawo i wstawienie znaku na zwolnione w ten sposób miejsce. W trybie dużych liter znaki alfanumeryczne wprowadzane są normalnie, a z klawiszem Control - od prawej do lewej.
Kość ROM z tym systemem ma nadrukowane oznaczenie C101700-001A (C) ATARI 1987.
Przykładowe egzemplarze z tym systemem, to sprowadzone z Egiptu egzemplarz Nosty'ego[2] oraz Laurenta Delsarte[3].
Wersja z 1988 roku
Jest to wersja rozwojowa ww. wersji z 1987 r. W systemie tym wprowadzono kilka dodatkowych usprawnień:
- Arabski zestaw znaków został nieznacznie zmieniony. Charakterystyczny jest wygląd znaku Esc - w poprzedniej wersji był zastąpiony przez arabski znak, tu wygląda normalnie.
- Wprowadzono przełączanie między zestawami arabskim i standardowym kombinacją Shift+Help.
- Przejście w tryb małych liter powoduje wpisywanie tekstu od prawej do lewej tylko gdy włączony jest arabski zestaw znaków (kombinacją Shift+Help lub wpisaniem $E0 do CHBAS). W trybie dużych liter pisanie z Control nie powoduje już przejścia w tryb od prawej do lewej.
- Kombinacja Control+Caps nie powoduje przełączenia edytora w tryb semigrafiki, lecz włącza/wyłącza "tryb prawostronny" - tekst obecny na ekranie jest przesuwany do prawej krawędzi (a w każdej linii dodatkowo zamieniana jest kolejność słów). Zmienia się też interpretacja komend edytora - działanie klawiszy takich jak Bk Sp, Delete czy strzałek jest "odbite w lustrze". W połączeniu z trybem małych liter pozwala to pisać po arabsku poprawnie, czyli od prawej krawędzi ekranu do lewej.
- W trybie małych liter, podczas pisania po arabsku naciśnięcie spacji powoduje, że ostatnia litera wprowadzonego przed chwilą wyrazu zamieniana jest na "alternatywną wersję" - w języku arabskim każda litera występuje w 4 formach, z czego w Atari dostępne są dwie.
Wszystkie znane egzemplarze z tą wersją systemu mają go umieszczonego na kości EPROM z oznaczeniem C101700-002C (C) ATARI 1988 wydrukowanym na naklejonej etykiecie.[4][5] Firma Atari najwyraźniej nie wyprodukowała zwykłej kości ROM z tym systemem, być może dlatego że nie planowała produkcji dużej liczby egzemplarzy.
Oprócz "zwykłych" egzemplarzy z tym systemem w wersji PAL istnieje jeden egzemplarz kupiony w Stanach Zjednoczonych[6] w wersji NTSC, co pozwala przypuszczać że jest to prototyp.
Oprogramowanie
Na rynku arabskim dostępne było specyficzne oprogramowanie - głównie cartridge z programami edukacyjnymi. Szacuje się, że różnych cartridge'y może być około 30. Produkowała je istniejąca do dziś firma elektroniczna "aDawliah".
Odnośniki zewnętrzne
- Artykuł Nosty'ego o arabskim Atari 65XE i oprogramowaniu
- Zdjęcia arabskiego 65XE na stronie Laurenta Delsarte
- Atari 8-bit Developer's Page - strona Frankensteina, z której można pobrać ROM BB000001 rev. 59
- Arabski 65XE z prototypowym systemem na stronie Kevina Savetza (ROM-y dostępne na stronie są uszkodzone, poprawne są tu)
- Witryna firmy aDawliah Universal Electronics
