TOS

From Atariki

The Operating System (nazywany również mylnie Tramiel Operating System) system operacyjny komputerów Atari ST, Mega ST, STE, Mega STE, TT030, Falcon a także ich klonów: Direct, Medusa, Hades, Milan.

Spis treści 1 Elementy składowe 2 Wersje 2.1 Inne wersje 3 Rozwinięcia i zamienniki 4 Następcy 5 Zobacz także

Elementy składowe

System składa się z nastepujących części:

• BIOS - odpowiedzialny za operacje blokowe i sprzętowo zależne,
• XBIOS - (Extended Basic Input/Output System) rozszerzona część BIOS, odpowiedzialna za obsługę sprzętu.
• LineA - odpowiedzialny za podstawowe operacje graficzne, razem z BIOS oraz XBIOS stanowią najniższą warstwę logiczną systemu TOS
• GEMDOS - (GEM Disk Operating System)odpowiedzialny za operacje na plikach i pamięci,
• VT52 - emulator terminala w standardzie VT-52
• GEM - (Graphic Environment Manager) środowisko graficzne GUI dzielące się na następujące części,
  • VDI - (Virtual Device Interface) odpowiedzialny za bezpośredni dostęp do urządzenia oraz rysowanie podstawowych obiektów graficznych i znaków
  • AES - (Application Environment Services) odpowiedzialny ze okienka i GUI.
  • GEM Desktop - graficzna powłoka (ang. shell) systemowa

W późniejszym okresie powstały rozszerzenia dodające nowe funkcje, doładowywane z dysku:

• AHDI - (Atari Hard Disk Interface) sterownik dysku twardego
• XHDI - (eXtended Hard Disk Interface)
• GDOS - (Graphics Device Operating System) odpowiedzialny za obsługę drukarek, a także fontów wektorowych
• GDPS - protokół sterowników skanerów
• MetaDOS - odpowiedzialny za obsługę CD-ROM-u

• BigDos zamiennik dla GEMDOS-owego systemu plików

• XControl - (Extensible Control Panel)

Wersje

Pierwsza wersja TOSu, tzw. preTOS uruchamiała się z dyskietki, wszystkie następne były zawarte w pamięci ROM zainstalowanej bezpośrednio wewnątrz komputera. Wersje od 1.0 do 1.04 umieszczone były w układach o pojemności 192 KB, od 1.6 do 2.06 - o pojemności 256 KB, a późniejsze wersje - 512 KB.

TOS był oferowany w wielu wersjach językowych. Do wersji 4.01 aby zmienić wersję językową konieczna była wymiana całego modułu ROM. Od wersji 4.01 nie trzeba zmieniać modułu, gdyż zawiera on od razu siedem wersji językowych.

Każdy TOS zawiera w sobie AES i GEMDOS o określonej wersji.

Numer wersji TOSu	Data wydania	GEMDOS	AES	Komputery	Rozmiar ROM	Wersje językowe	Uwagi
preTOS (1.0)	1985-20-11,	0.13	1.20	STM, STF, STFM]]	196 KB	ENG, US, FR, GER, CHE	Pierwsza wersja TOSu ładowana z dyskietki
1.0	1986-02-06	0.13	1.20	ST, STM, STF, STFM	196 KB	ENG, US, FR, GER, CHE	Pierwsza wersja umieszczana w kościach ROM
1.02	1987-22-04	0.13	1.20	Atari STF, STFM, MEGA ST	196 KB	ENG, US, FR, GER, SWE	W Wielkiej Brytanii błędnie oznaczony jako 1.09. Znany także jako Blitter TOS
1.04	1989-06-04	0.15	1.30	Atari STF, STFM, STacy, MEGA ST	196 KB	ENG, US, FR, GER, SWE, CHE, ESP, NL	Znany także jako Rainbow TOS
1.6	?	?	?	STE	256 KB	ENG, US, FR, GER, ESP	Szybko zastąpiona przez wersję 1.62 z powodu błędów
1.62	1990-01-01	0.17	1.40	STE	256 KB	ENG, US, FR, GER, SWE
2.02	?	?	?	STE	256 KB	?	wraz z wersją 2.0 wprowadzona została obsługa dysków IDE, pamięci FAST-RAM
2.05	?	?	3.10	MEGA STE]]	256 KB	ENG, US, FR, GER, IT, SWE
2.06	1991-14-11	?	3.20	MEGA STE, Atari STBOOK	256 KB	ENG, US, FR, GER, SWE, CHE, polska (stworzona przez polskiego dystrybutora, za zgodą) ,	Wersja dla STBOOK zawierała dodatkowo oprogramowanie sieciowe
2.07	1991	?	3.20	Atari Sparrow	?	?
2.08	?	?	3.20	Atari STPAD	?	?	Obsługuje ekran dotykowy w STPADzie, nigdy nie rozpowszechniany
3.01	?	?	3.00	Atari TT	512 KB	US	Dla wczesnych wersji TT ze stacją dysków 720 KB
3.05	1990-05-12	0.19	3.10	Atari TT	512 KB	?	Dla wczesnych wersji TT ze stacją dysków 1,44 MB
3.06	1991-24-09	0.20	3.20	Atari TT	512 KB	ENG, GER	Wersjia finalna
4.01	?	?	3.31	Atari Falcon	512 KB	ENG, US, FR, GER, CHE, ESP	błędy w obsłudze DSP
4.02	?	?	3.40	Atari Falcon	512 KB	ENG, US, FR, GER, SWE, CHE, ESP
4.04	1993-08-03	0.30	3.40	Atari Falcon	512 KB	ENG, US, FR, GER, SWE, ESP
4.92	1993-22-06	0.30	4.10	Atari Falcon	512 KB	ENG, US, FR, GER, SWE, CHE, ESP, IT	Nieoficjalnie rozprowadzana wersja beta TOSa 5.0 z multiAESem
4.97	?	?	?	?	512 KB	?

Inne wersje

Wraz z powstaniem pierwszsych klonów Atari ST/TT - Hades/Medusa rozwinęły się rozszerzenia takie jak PCI BIOS.

Firma Milan Computer GmbH uzyskała prawa modyfikacji TOSu i wraz ze swoim komputerem Milan rozprowadza wersję o numerze 4.05-4.08

Firma Centek w akceleratorze sprzętowym Centurbo 2 zawarła program, który modyfikuje TOS, poprawiając niektóre błędy i określa jego wersję jako 7.0. W karcie CT60 znajduje się zmodyfikowany TOS 4.04 z poprawkami, dodanymi sterownikami i patchami dla procesora [68060], a także BIOSem kart PCI.

Rozwinięcia i zamienniki

TOS doczekał się również wielu usprawnień i rozwinięć.

Firmy trzecie rozwijały oprogramowanie zastępujące poszczególne części TOSu, były to:

• Warp 9 - zastępuje VDI,
• NVDI - zastępuje VDI oraz GDOS,
• Geneva - zastępuje AES,
• N.AES - zastępuje AES,
• MultiGEM - zastępuje AES oraz Desktop - rozszerza wielozadaniowość z akcesorii na aplikacje GEM'owe
• NeoDesk - zastępuje Desktop
• No!Desk - zastępuje Desktop
• Ease - zastępuje Desktop

Oprócz tego powstało i powstaje darmowe oprogramowanie zastępujące fragmenty - w porywach do prawie całości - TOSu:

• KAOS
• EmuTOS (nadal rozwijany) - darmowy zamiennik TOS (warstwa operacyjna dla FreeMiNT)
• FreeMiNT (nadal rozwijany) - zastępuje GEMDOS oraz sporą część BIOSu
• XaAES (nadal rozwijany wraz z FreeMiNTem) - zastępuje AES,
• MyAES (nadal rozwijany) - zastępuje AES, docelowo system nowego komputera Hawk
• FVDI (nadal rozwijany) - darmowa alternatywa dla NVDI,
• KAOSDesk - zastępuje Desktop
• Direct - zastępuje Desktop
• TeraDesk (nadal rozwijany) - zastępuje Desktop
• Gemini - zastępuje Desktop
• oVDI (nadal rozwijany) - zastępuje VDI
• OSIS (nie rozwijany) - zastępuje cały TOS (składa się z oTOSis, oVDIsis, oAESis, oFBis)
• BetaDOS - zastępuje MetaDOS, oraz dodaje pewne funkcje do TOSu.

W późniejszym okresie były rozwijane i przyjęły się zupełnie nowe funkcjonalności realizowane przez różne programy:

• GEM Script
• Bubble GEM - protokół pomocy w chmurkach
• DHST - Document HiSTory protokół
• OLGA - Object Linking Gem Applications

Następcy

Wraz z Falconem Atari rozprowadzało pierwsze wersje wielozadaniowej wersji TOSa - MultiTOS, opartego na niezależnie od Atari rozwijanym systemie MiNT - Mint Is Not Tos, opracowanym przez Erica R. Smitha. W roku 1997 MiNT powrócił, po opublikowaniu części kodu źródłowego jest rozwijany jako FreeMiNT.

Istnieje również komercyjny zamiennik dla TOSu i MiNTa - MagiC - wielozadaniowy system, zastępuje cały TOS.

Zobacz także

Opis BOMBEK, czyli stanów wyjątkowych w TOSie

• kody błędów ST

Dokumenty dotyczące TOSu On-Line:

• tos.hyp
• strona z uaktualnianaym tos.hyp
• oryginalna dokumentacja ATARI
• lista TOS Error

Opis różnych wersji TOS:

• wersje TOSu i odpowiednie łatki

• historia

• obszerny artykuł w polskiej wikipedii

---

Ten artykuł to tylko zalążek. Możesz pomóc rozwojowi Atariki poprzez rozszerzenie go o więcej informacji.