TOS

From Atariki

Revision as of 08:48, 12 lut 2010; view current revision
←Older revision | Newer revision→

Wersje:
TOS:
TOS 1.0
TOS 2.0
TOS 3.0
TOS 4.0
TOS 5.0

MultiTOS

Zamienniki:
EmuTOS
KAOS
NEODESK
GEMINI

The Operating System (nazywany również mylnie Tramiel Operating System) system operacyjny komputerów Atari ST, Mega ST, STE, Mega STE, TT030, Falcon a także ich klonów: Direct, Medusa, Hades, Milan. W odróżnieniu od innych systemów np. Windows, Linux, BeOS, MacOS TOS nie jest instalowany na twardym dysku, ale zapisany jest w formie pamięci ROM.

Pierwsza wersja TOSu, tzw. preTOS uruchamiała się z dyskietki, wszystkie następne znajdowały się już w pamięci ROM zainstalowanej bezpośrednio wewnątrz komputera. Wersje od 1.0 do 1.04 umieszczone były w układach o pojemności 192KB, od 1.6 do 2.06 - o pojemności 256KB, a późniejsze wersje - 512KB.

TOS był oferowany w wielu wersjach językowych. Do wersji 4.01 aby zmienić wersję językową konieczna była wymiana całego modułu ROM. Od wersji 4.01 nie trzeba zmieniać modułu, gdyż zawiera on od razu siedem wersji językowych.

Każdy TOS zawiera w sobie AES i GEMDOS o określonej wersji.

Spis treści

1 Elementy składowe
2 Wersje
- 2.1 Poprawki
- 2.2 Inne wersje
3 Rozwinięcia i zamienniki
4 Następcy
5 Zobacz także

Elementy składowe

System składa się z nastepujących części:

BIOS - odpowiedzialny za operacje blokowe i sprzętowo zależne,
XBIOS - (Extended Basic Input/Output System) rozszerzona część BIOS, odpowiedzialna za obsługę sprzętu.
LineA - odpowiedzialny za podstawowe operacje graficzne, razem z BIOS oraz XBIOS stanowią najniższą warstwę logiczną systemu TOS
GEMDOS - (GEM Disk Operating System) odpowiedzialny za operacje na plikach i pamięci,
VT52 - emulator terminala w standardzie VT-52
GEM - (Graphic Environment Manager) środowisko graficzne GUI dzielące się na następujące części,
- VDI - (Virtual Device Interface) odpowiedzialny za bezpośredni dostęp do urządzenia oraz rysowanie podstawowych obiektów graficznych i znaków
- AES - (Application Environment Services) odpowiedzialny ze okienka i GUI.
- GEM Desktop - graficzna powłoka (ang. shell) systemowa

W późniejszym okresie powstały rozszerzenia dodające nowe funkcje, doładowywane z dysku:

AHDI - (Atari Hard Disk Interface) sterownik dysku twardego
XHDI - (eXtended Hard Disk Interface)
GDOS - (Graphics Device Operating System) odpowiedzialny za obsługę drukarek, a także fontów wektorowych
GDPS - protokół sterowników skanerów
MetaDOS - odpowiedzialny za obsługę CD-ROM-u

BigDos zamiennik dla GEMDOS-owego systemu plików

XControl - (Extensible Control Panel)

Wersje

Numer wersji TOSu	Data wydania	GEMDOS	AES	Komputery	Rozmiar ROM	Wersje językowe	Uwagi
preTOS (1.0)	1985-20-11,	0.13	1.20	ST^M, ST^F, ST^FM	196KB	ENG, US, FR, GER, CHE	ładowany z dyskietki
1.0	1986-02-06	0.13	1.20	ST, ST^M, ST^F, ST^FM	196KB	ENG, US, FR, GER, CHE	Pierwsza wersja umieszczana w kościach ROM
1.02	1987-22-04	0.13	1.20	ST^F, ST^FM, MEGA ST	196KB	ENG, US, FR, GER, SWE	W Wielkiej Brytanii błędnie oznaczony jako 1.09. Znany także jako Blitter TOS
1.04	1989-06-04	0.15	1.30	ST^F, ST^FM, STacy, MEGA ST	196KB	ENG, US, FR, GER, SWE, CHE, ESP, NL	Znany także jako Rainbow TOS
1.6	?	?	?	ST^E	256KB	ENG, US, FR, GER, ESP	Szybko zastąpiona przez wersję 1.62 z powodu błędów
1.62	1990-01-01	0.17	1.40	ST^E	256KB	ENG, US, FR, GER, SWE
2.02	?	?	?	ST^E	256KB	?	wraz z wersją 2.0 wprowadzona została obsługa dysków IDE, pamięci FAST-RAM
2.05	?	?	3.10	Mega ST^E	256KB	ENG, US, FR, GER, IT, SWE
TOS 2.06	1991-14-11	?	3.20	MEGA ST^E, STBook	256KB	ENG, US, FR, GER, SWE, CHE, polska (stworzona przez polskiego dystrybutora, za zgodą) ,	Wersja dla STBOOK zawierała dodatkowo oprogramowanie sieciowe
2.07	1991	?	3.20	Sparrow	?	?
2.08	?	?	3.20	STPAD	?	?	Obsługuje ekran dotykowy w STPADzie, nigdy nie rozpowszechniany
3.01	?	?	3.00	Atari TT	512KB	US	Dla wczesnych wersji TT ze stacją dysków 720KB
3.05	1990-05-12	0.19	3.10	Atari TT	512KB	?	Dla wczesnych wersji TT ze stacją dysków 1,44 MB
3.06	1991-24-09	0.20	3.20	Atari TT	512KB	ENG, GER	Wersjia finalna
4.01	?	?	3.31	Atari Falcon	512KB	ENG, US, FR, GER, CHE, ESP	błędy w obsłudze DSP
4.02	?	?	3.40	Atari Falcon	512KB	ENG, US, FR, GER, SWE, CHE, ESP
4.04	1993-08-03	0.30	3.40	Atari Falcon	512KB	ENG, US, FR, GER, SWE, ESP
4.92	1993-22-06	0.30	4.10	Atari Falcon	512KB	ENG, US, FR, GER, SWE, CHE, ESP, IT	Nieoficjalnie rozprowadzana wersja beta TOSa 5.0 z multiAESem
4.97	?	?	?	?	512KB	?

Poprawki

Ze względu na umieszczenie systemu w kościach ROM, niemożliwym stało się łatwe poprawianie ew. niedoróbek czy braków, wraz z rozwojem oprogramowania i osprzętu dla Atari powstały poprawki do każdej z wersji TOSu. W pewnych sytuacjach takie poprawki są niezbędne, w innych po prostu poprawiają komfort pracy. Istnieje również możliwość zainstalowania np. tej samej wersji TOSu ale z poprawkami.

Inne wersje

Aby zainstalować nowszą wersję TOSu należy wymienić kości ROM, jest również możliwość wczytania nowszej wersji do pamięci RAM. W tym celu należy zaopatrzyć się w specjalny program i obraz systemu, który chcemy wczytać. W zależności od modelu komputera i procesora w nim użytego komputer jest w stanie pracować pod TOSem.

Wraz z powstaniem pierwszsych klonów Atari ST/TT - Hades/Medusa rozwinęły się rozszerzenia takie jak PCI BIOS.

Firma Milan Computer GmbH uzyskała prawa modyfikacji TOSu i wraz ze swoim komputerem Milan rozprowadza wersję o numerze 4.05-4.08

Firma Centek w akceleratorze sprzętowym Centurbo 2 zawarła program, który modyfikuje TOS, poprawiając niektóre błędy i określa jego wersję jako 7.0. W karcie CT60 znajduje się zmodyfikowany TOS 4.04 z poprawkami, dodanymi sterownikami i patchami dla procesora [68060], a także BIOSem kart PCI.

TOS aktualnie został przeportowany dla procesorów PowerPC.

Rozwinięcia i zamienniki

TOS doczekał się również wielu usprawnień i rozwinięć dokonanych przez firmy i osoby trzecie. Warto zapoznać się szczególnie z niektórymi z nich, bowiem powodują, że praca z Atari staje się o wiele bardziej wygodna niż pod TOSem.

Firmy trzecie rozwijały oprogramowanie zastępujące poszczególne części TOSu, były to:

Warp 9 - zastępuje VDI,
NVDI - zastępuje VDI oraz GDOS,
Geneva - zastępuje AES,
N.AES - zastępuje AES,
MultiGEM - zastępuje AES oraz Desktop - rozszerza wielozadaniowość z akcesorii na aplikacje GEM'owe
NeoDesk - zastępuje Desktop
No!Desk - zastępuje Desktop
Ease - zastępuje Desktop

Oprócz tego powstało i powstaje darmowe oprogramowanie zastępujące fragmenty - w porywach do prawie całości - TOSu:

KAOS - poprawiona wersja TOS 1.04
SuperTOS - poprawiona wersja TOS 2.06 (m.in płynne przesuwanie/skalowanie okien)
EmuTOS (nadal rozwijany) - darmowy zamiennik TOS (warstwa operacyjna dla FreeMiNT)
FreeMiNT (nadal rozwijany) - zastępuje GEMDOS oraz sporą część BIOSu
XaAES (nadal rozwijany wraz z FreeMiNTem) - zastępuje AES,
MyAES (nadal rozwijany) - zastępuje AES, docelowo system nowego komputera Hawk
FVDI (nadal rozwijany) - darmowa alternatywa dla NVDI,
KAOSDesk - zastępuje Desktop
Direct - zastępuje Desktop
TeraDesk (nadal rozwijany) - zastępuje Desktop
Gemini - zastępuje Desktop
oVDI (nadal rozwijany) - zastępuje VDI
OSIS (nie rozwijany) - zastępuje cały TOS (składa się z oTOSis, oVDIsis, oAESis, oFBis)
BetaDOS - zastępuje MetaDOS, oraz dodaje pewne funkcje do TOSu.

W późniejszym okresie były rozwijane i przyjęły się zupełnie nowe funkcjonalności realizowane przez różne programy:

GEM Script
Bubble GEM - protokół pomocy w chmurkach
DHST - Document HiSTory protokół
OLGA - Object Linking Gem Applications

Następcy

Wraz z Falconem Atari rozprowadzało pierwsze wersje wielozadaniowej wersji TOSa - MultiTOS, opartego na niezależnie od Atari rozwijanym systemie MiNT - Mint Is Not Tos, opracowanym przez Erica R. Smitha. W roku 1997 MiNT powrócił, po opublikowaniu części kodu źródłowego jest rozwijany jako FreeMiNT.

Istnieje również komercyjny zamiennik dla TOSu i MiNTa - MagiC - wielozadaniowy system, zastępuje cały TOS.