GTIA

From Atariki

(Różnice między wersjami)

Wersja z dnia 09:46, 12 kwi 2010

Układ scalony GTIA

Graphics Television Interface Adapter, zwany też George's TIA od imienia projektanta, George'a McLeoda. Specjalizowany układ scalony odpowiedzialny za wytwarzanie - pod kierunkiem układu ANTIC - kolorowego obrazu oraz grafiki graczy i pocisków.

Numer katalogowy Atari: C014805 (NTSC) / C014889 (PAL).

GTIA a CTIA

Układ GTIA zastąpił montowany wcześniej w małym Atari układ CTIA, ale nie jest jego wersją rozwojową, a tylko dokończoną. Układ bowiem był z braku czasu montowany w pierwszych egzemplarzach komputerów w stanie niepełnym, i ta właśnie niepełna wersja znana jest jako CTIA (zob. Sekcja 1.11 w Atari 8-bit FAQ). Za autentycznością tych informacji przemawia fakt, że już rewizja A systemu operacyjnego wspiera tryby GTIA.

Układ GTIA był stosowany w serii 400/800 od listopada 1981 r. Oprócz tego Atari oferowało posiadaczom komputerów z CTIA jego wymianę.

Wymiana CTIA na GTIA rozszerza możliwości komputera o tworzenie tzw. trybów GTIA, czyli trybów graficznych pozwalających uzyskać do 16 kolorów naraz oraz dających dostęp do całej palety 256 kolorów (są to Graphics 9/10/11). W porównaniu z CTIA, GTIA wyświetla obraz przesunięty o pół cyklu koloru w bok, dzięki czemu duszki są dokładniej nakładane na pole gry. [1]. Ubocznym efektem jest fakt, iż efekt artefaktów tworzy w GTIA inne (zamienione) kolory.

Wadliwe GTIA

W ostatnich seriach komputerów XE (np. w 800XE) dość często układ GTIA jest fabrycznie wadliwy, tryby wielokolorowe generowane są nieprawidłowo. Istnieją co najmniej dwa rodzaje tych wad, w pierwszym (i najgorszym) przypadku tryby wielokolorowe działają zupełnie źle, w drugim - nieprawidłowości są nieco innego rodzaju i ujawniają się tylko w pewnych warunkach.

Wadliwe GTIA nieprawidłowo wyświetla też tryb hires, tu wada polega na zbyt dużych różnicach szerokości pomiędzy pikselami parzystymi i nieparzystymi - wahania dochodzą do 50%.

Wadliwe układy to te z datą produkcji od 9038 do 9152 (jest to liczba umieszczona po prawej stronie symbolu AMI).

Typ pierwszy

Typ pierwszy charakteryzuje się tym, że - jak powiedziano powyżej - tryby wielokolorowe działają źle zawsze albo prawie zawsze. Logika tworzenia nieprawidłowego obrazu jest taka, że pierwszy cykl koloru piksela wyświetlany jest dobrze, natomiast drugi źle, przy czym jest to dodatkowo zależne od koloru, jaki piksel miał mieć (z zakresu 0 - 15). Wyjątkiem jest kolor 0, który jest zawsze czarny, tak jak powinien.

Generowane rzeczywiście kolory w drugim cyklu koloru są różne dla różnych egzemplarzy GTIA, czasami "wadliwych" kolorów jest więcej, czasami mniej, czasami drugi cykl koloru miga sobie. Zależy to też od napięcia zasilania komputera, nagrzania GTIA itp. czynników. Spotyka się takie GTIA, które włączone na zimno działa bardzo źle, po chwili coraz lepiej, a po zmianie zasilacza w komputerze - już całkiem dobrze (to sprawa napięcia zasilania, a nie mocy zasilacza).

Generalnie jest to problem wybitnie związany z zależnościami czasowymi wewnątrz GTIA, w obwodzie, który odbiera dane z szyny ANx ANTIC-a (jakieś opóźnienia na bramkach etc). Prawdopodobną przyczyną są jakieś drobne zmiany w technologii wykonania późniejszych układów produkowanych przez AMI, co spowodowało przesunięcie niektórych sygnałów w niebezpieczne czy też niestabilne zakresy czasowe.

Prosty test na tę wadę

10 GRAPHICS 9
20 FOR I=0 TO 15:COLOR I
30 FOR J=0 TO 4
40 PLOT I*5+J,0:DRAWTO I*5+J,191
50 NEXT J
60 NEXT I
70 GOTO 70

Jest to programik w BASIC-u (autorem jest MacGyver), dzięki któremu można łatwo stwierdzić, czy w komputerze jest wadliwe GTIA. W wyniku jego pracy obraz na monitorze powinien wyglądać mniej więcej tak, jak to przedstawia obrazek z prawej: jeżeli na ekranie jest 15 pasków, gdzie od lewej do prawej każdy będzie jaśniejszy, GTIA jest dobre. Jeżeli zaś któryś z pasków będzie się składał z grupki cienkich pionowych linii w różnych kolorach - mamy GTIA do wymiany.

Typ drugi

Wada typu drugiego jest ukryta, w takim GTIA tryby wielokolorowe działają na ogół zupełnie poprawnie za wyjątkiem sytuacji, kiedy program dokonuje włączenia trybu wielokolorowego już w trakcie wyświetlania linii; innymi słowy, dzieje się to, kiedy obraz podzielony jest na dwie części, gdzie z lewej strony jest tryb hires (Graphics 8), z prawej natomiast multicolor. W takiej sytuacji dane obrazu w trybie wielokolorowym zaczynają być interpretowane inaczej niż normalnie, w wyniku czego obraz staje się albo zamazany, albo zupełnie nieczytelny.

Tego typu zakłócenia można obserwować w demach Joyride, Unity, Sweet Illusions, Too Hard 4. Powinny być też możliwe do wykrycia przy użyciu SysInfo w wersji 2.11 (lub nowszej). Obok prawidłowy wygląd ekranu podczas "testu GTIA" w SysInfo.

Naprawa

Istnieją dwie sprawdzone metody usunięcia wady GTIA:

wymiana układu GTIA na "dobry"
zainstalowanie w komputerze VBXE i podłączenie monitora przez wyjście RGB

Wadę można próbować, nawet jeśli nie usunąć, to w bardzo dużym stopniu skompensować tak, że pozostają tylko bardzo małe (prawie zaniedbywalne) usterki obrazu. Eksperymenty w tym kierunku przeprowadził Simius, dyskusję na ten temat można poczytać tutaj.

Zobacz też

Odnośniki zewnętrzne

GTIA Data Sheet
CTIA/GTIA Pinout Diagram
Dyskusja o wadliwych GTIA na forum Atari Area.
Dyskusja o "naprawianiu" wadliwycg GTIA na forum AtariArea.
Opis w angielskojęzycznej wikipedii

Źródło: "http://atariki.krap.pl/index.php/GTIA"

Category: Atari 8-bit

 == Wadliwe GTIA ==
 W ostatnich seriach komputerów [[XE]] (np. w [[800XE]]) dość często układ GTIA jest fabrycznie wadliwy, tryby wielokolorowe generowane są nieprawidłowo. Istnieją co najmniej dwa rodzaje tych wad, w pierwszym (i najgorszym) przypadku tryby wielokolorowe działają zupełnie źle, w drugim - nieprawidłowości są nieco innego rodzaju i ujawniają się tylko w pewnych warunkach.
+Wadliwe GTIA nieprawidłowo wyświetla też tryb [[hires]], tu wada polega na zbyt dużych różnicach szerokości pomiędzy pikselami parzystymi i nieparzystymi - wahania dochodzą do 50%.
 Wadliwe układy to te z datą produkcji od 9038 do 9152 (jest to liczba umieszczona po prawej stronie symbolu AMI).
 Tego typu zakłócenia można obserwować w demach [[Joyride]], [[Unity]], [[Sweet Illusions]], [[Too Hard 4]]. Powinny być też możliwe do wykrycia przy użyciu [[SysInfo]] w wersji 2.11 (lub nowszej). Obok prawidłowy wygląd ekranu podczas "testu GTIA" w SysInfo.
+=== Naprawa ===
+Istnieją dwie sprawdzone metody usunięcia wady GTIA:
+#wymiana układu GTIA na "dobry"
+#zainstalowanie w komputerze [[VBXE]] i podłączenie monitora przez wyjście RGB
+Wadę można próbować, nawet jeśli nie usunąć, to w bardzo dużym stopniu skompensować tak, że pozostają tylko bardzo małe (prawie zaniedbywalne) usterki obrazu. Eksperymenty w tym kierunku przeprowadził [[Simius]], dyskusję na ten temat można poczytać [http://atariarea.krap.pl/forum/viewtopic.php?id=7762 tutaj].
 ==Zobacz też==
 * [http://krap.pl/mirrorz/atari/www.xmission.com/~trevin/atari/gtia_pinout.html CTIA/GTIA Pinout Diagram]
 * [http://atariarea.krap.pl/forum/viewtopic.php?id=4238 Dyskusja o wadliwych GTIA] na forum [[Atari Area]].
+* [http://atariarea.krap.pl/forum/viewtopic.php?id=7762 Dyskusja o "naprawianiu" wadliwycg GTIA] na forum AtariArea.
 * [http://en.wikipedia.org/wiki/George's_Television_Interface_Adapter Opis] w angielskojęzycznej wikipedii
 [[Kategoria:Atari 8-bit]]