TOS

From Atariki

(Różnice między wersjami)

Aktualna wersja

Wersje:
TOS:
TOS 1.0
TOS 2.0
TOS 3.0
TOS 4.0
TOS 5.0

MultiTOS

Zamienniki:
EmuTOS
KAOS
NEODESK
GEMINI

The Operating System (nazywany również mylnie Tramiel Operating System) system operacyjny komputerów Atari ST, Mega ST, STE, Mega STE, TT030, Falcon a także ich klonów: Direct, Medusa, Hades, Milan. W odróżnieniu od innych systemów np. Windows, Linux, BeOS, MacOS TOS nie jest instalowany na twardym dysku, ale zapisany jest w formie pamięci ROM.

Pierwsza wersja TOSu, tzw. preTOS uruchamiała się z dyskietki, wszystkie następne znajdowały się już w pamięci ROM zainstalowanej bezpośrednio wewnątrz komputera. Wersje od 1.0 do 1.04 umieszczone były w układach o pojemności 192KB, od 1.6 do 2.06 - o pojemności 256KB, a późniejsze wersje - 512KB. EmuTOS w wersji dedykowanej dla emulatora Hatari ma też wersję 1024KB.

TOS był oferowany w wielu wersjach językowych. Do wersji 4.01 aby zmienić wersję językową konieczna była wymiana całego modułu ROM. Od wersji 4.01 nie trzeba zmieniać modułu, gdyż zawiera on od razu siedem wersji językowych.

Każdy TOS zawiera w sobie AES i GEMDOS o określonej wersji.

Spis treści

1 Elementy składowe
2 Wersje
- 2.1 Poprawki
- 2.2 Inne wersje
3 Rozwinięcia i zamienniki
4 Następcy
5 Zobacz także

[Edytuj]

Elementy składowe

System składa się z nastepujących części:

BIOS - odpowiedzialny za operacje blokowe i sprzętowo zależne,
XBIOS - (Extended Basic Input/Output System) rozszerzona część BIOS, odpowiedzialna za obsługę sprzętu.
LineA - odpowiedzialny za podstawowe operacje graficzne, razem z BIOS oraz XBIOS stanowią najniższą warstwę logiczną systemu TOS
GEMDOS - (GEM Disk Operating System) odpowiedzialny za operacje na plikach i pamięci,
VT52 - emulator terminala w standardzie VT-52
GEM - (Graphic Environment Manager) środowisko graficzne GUI dzielące się na następujące części,
- VDI - (Virtual Device Interface) odpowiedzialny za bezpośredni dostęp do urządzenia oraz rysowanie podstawowych obiektów graficznych i znaków
- AES - (Application Environment Services) odpowiedzialny ze okienka i GUI.
- GEM Desktop - graficzna powłoka (ang. shell) systemowa

W późniejszym okresie powstały rozszerzenia dodające nowe funkcje, doładowywane z dysku:

AHDI - (Atari Hard Disk Interface) sterownik dysku twardego
XHDI - (eXtended Hard Disk Interface)
GDOS - (Graphics Device Operating System) odpowiedzialny za obsługę drukarek, a także fontów wektorowych
GDPS - protokół sterowników skanerów
MetaDOS - odpowiedzialny za obsługę CD-ROM-u

BigDos zamiennik dla GEMDOS-owego systemu plików

XControl - (Extensible Control Panel)

[Edytuj]

Wersje

Numer wersji TOSu	Data wydania	GEMDOS	AES	Komputery	Rozmiar ROM	Wersje językowe	Uwagi
preTOS (1.0)	1985-20-11,	0.13	1.20	ST^M, ST^F, ST^FM	196KB	ENG, US, FR, GER, CHE	ładowany z dyskietki
1.0	1986-02-06	0.13	1.20	ST, ST^M, ST^F, ST^FM	196KB	ENG, US, FR, GER, CHE	Pierwsza wersja umieszczana w kościach ROM
1.02	1987-22-04	0.13	1.20	ST^F, ST^FM, MEGA ST	196KB	ENG, US, FR, GER, SWE	W Wielkiej Brytanii błędnie oznaczony jako 1.09. Znany także jako Blitter TOS
1.04	1989-06-04	0.15	1.40	ST^F, ST^FM, STacy, MEGA ST	196KB	ENG, US, FR, GER, SWE, CHE, ESP, NL	Znany także jako Rainbow TOS
1.06	1989-07-29	0.15	1.40	ST^E	256KB	ENG, US, FR, GER, ESP	Znany także jako Rainbow TOS. Dodano obsługę procesora 68010. Szybko zastąpiona przez wersję 1.62 z powodu błędów
1.62	1990-01-01	0.17	1.40	ST^E	256KB	ENG, US, FR, GER, SWE	Znany także jako Rainbow TOS
2.02	?	?	?	ST^E	256KB	?	wraz z wersją 2.0 wprowadzona została obsługa dysków IDE, pamięci FAST-RAM
2.05	?	?	3.10	Mega ST^E	256KB	ENG, US, FR, GER, IT, SWE
TOS 2.06	1991-14-11	?	3.20	MEGA ST^E, STBook	256KB	ENG, US, FR, GER, SWE, CHE, polska (stworzona przez polskiego dystrybutora, za zgodą) ,	Wersja dla STBOOK zawierała dodatkowo oprogramowanie sieciowe
2.07	1991	?	3.20	Sparrow	?	?
2.08	?	?	3.20	STPAD	?	?	Obsługuje ekran dotykowy w STPADzie, nigdy nie rozpowszechniany
3.01	?	?	3.00	Atari TT	512KB	US	Dla wczesnych wersji TT ze stacją dysków 720KB
3.05	1990-05-12	0.19	3.10	Atari TT	512KB	?	Dla wczesnych wersji TT ze stacją dysków 1,44 MB
3.06	1991-24-09	0.20	3.20	Atari TT	512KB	ENG, GER	Wersjia finalna
4.01	?	?	3.31	Atari Falcon	512KB	ENG, US, FR, GER, CHE, ESP	błędy w obsłudze DSP
4.02	?	?	3.40	Atari Falcon	512KB	ENG, US, FR, GER, SWE, CHE, ESP
4.04	1993-08-03	0.30	3.40	Atari Falcon	512KB	ENG, US, FR, GER, SWE, ESP
4.92	1993-22-06	0.30	4.10	Atari Falcon	512KB	ENG, US, FR, GER, SWE, CHE, ESP, IT	Nieoficjalnie rozprowadzana wersja beta TOSa 5.0 z multiAESem
4.97	?	?	?	?	512KB	?

[Edytuj]

Poprawki

Ze względu na umieszczenie systemu w kościach ROM, niemożliwym stało się łatwe poprawianie ew. niedoróbek czy braków, wraz z rozwojem oprogramowania i osprzętu dla Atari powstały poprawki do każdej z wersji TOSu. W pewnych sytuacjach takie poprawki są niezbędne, w innych po prostu poprawiają komfort pracy. Istnieje również możliwość zainstalowania np. tej samej wersji TOSu ale z poprawkami.

[Edytuj]

Inne wersje

Aby zainstalować nowszą wersję TOSu należy wymienić kości ROM, jest również możliwość wczytania nowszej wersji do pamięci RAM. W tym celu należy zaopatrzyć się w specjalny program i obraz systemu, który chcemy wczytać. W zależności od modelu komputera i procesora w nim użytego komputer jest w stanie pracować pod TOSem.

Wraz z powstaniem pierwszsych klonów Atari ST/TT - Hades/Medusa rozwinęły się rozszerzenia takie jak PCI BIOS.

Firma Milan Computer GmbH uzyskała prawa modyfikacji TOSu i wraz ze swoim komputerem Milan rozprowadza wersję o numerze 4.05-4.08

Firma Centek w akceleratorze sprzętowym Centurbo 2 zawarła program, który modyfikuje TOS, poprawiając niektóre błędy i określa jego wersję jako 7.0. W karcie CT60 znajduje się zmodyfikowany TOS 4.04 z poprawkami, dodanymi sterownikami i patchami dla procesora [68060], a także BIOSem kart PCI.

TOS aktualnie został przeportowany dla procesorów PowerPC.

[Edytuj]

Rozwinięcia i zamienniki

TOS doczekał się również wielu usprawnień i rozwinięć dokonanych przez firmy i osoby trzecie. Warto zapoznać się szczególnie z niektórymi z nich, bowiem powodują, że praca z Atari staje się o wiele bardziej wygodna niż pod TOSem.

Firmy trzecie rozwijały oprogramowanie zastępujące poszczególne części TOSu, były to:

Warp 9 (dawniej QuickST) - zastępuje krytyczne funkcje VDI i GEMDOS/LineA, przyśpiesza interface graficzny
NVDI - zastępuje VDI oraz GDOS, przyśpiesza interface graficzny i rozszerza możliwości druku
Geneva - zastępuje AES,
N.AES - zastępuje AES,
MultiGEM - zastępuje AES oraz Desktop - rozszerza wielozadaniowość z akcesorii na aplikacje GEM'owe
NeoDesk - zastępuje Desktop
No!Desk - zastępuje Desktop
Ease - zastępuje Desktop

Oprócz tego powstało i powstaje darmowe oprogramowanie zastępujące fragmenty - w porywach do prawie całości - TOSu:

KAOS - poprawiona wersja TOS 1.04
SuperTOS - poprawiona wersja TOS 2.06 (m.in płynne przesuwanie/skalowanie okien)
EmuTOS (nadal rozwijany) - darmowy zamiennik TOS (warstwa operacyjna dla FreeMiNT)
FreeMiNT (nadal rozwijany) - zastępuje GEMDOS oraz sporą część BIOSu
XaAES (nadal rozwijany wraz z FreeMiNTem) - zastępuje AES,
MyAES (nadal rozwijany) - zastępuje AES, docelowo system nowego komputera Hawk
FVDI (nadal rozwijany) - darmowa alternatywa dla NVDI,
KAOSDesk - zastępuje Desktop, element dystrybucji KAOS TOS
Direct - zastępuje Desktop
TeraDesk (nadal rozwijany) - zastępuje Desktop
Gemini (dawniej Venus) - zastępuje Desktop, zawiera Mupfel - rozbudowany shell, pomocny m.in. do kodowania w C i asemblerze
oVDI (nadal rozwijany) - zastępuje VDI
OSIS (nie rozwijany) - zastępuje cały TOS (składa się z oTOSis, oVDIsis, oAESis, oFBis)
BetaDOS - zastępuje MetaDOS, oraz dodaje pewne funkcje do TOSu.
PowerDOS - rozbudowany system cache'owania operacji, wprowadza elementy multitasking'u przy dostępie do dysków, zawiera też funkcje komunikacji sieciowej PowerNET

W późniejszym okresie były rozwijane i przyjęły się zupełnie nowe funkcjonalności realizowane przez różne programy:

GEM Script
Bubble GEM - protokół pomocy w chmurkach
DHST - Document HiSTory protokół
OLGA - Object Linking Gem Applications
XBOOT - absolutnie niezbędny program do zarządzania konfiguracją TOS'a w czasie boot'owania (natychmiast po włączeniu komputera), pozwala na włączanie i wyłączanie akcesoriów .ACC, paneli .CPX, rozszerzeń i łat uruchamianych z katalogu AUTO, zmiany kolejności uruchamiania plików w AUTO i wielu innych opcji

[Edytuj]

Następcy

Wraz z Falconem Atari rozprowadzało pierwsze wersje wielozadaniowej wersji TOSa - MultiTOS, opartego na niezależnie od Atari rozwijanym systemie MiNT - Mint Is Not Tos, opracowanym przez Erica R. Smitha. W roku 1997 MiNT powrócił, po opublikowaniu części kodu źródłowego jest rozwijany jako FreeMiNT.

Istnieje również komercyjny zamiennik dla TOSu i MiNTa - MagiC - wielozadaniowy system, zastępuje cały TOS.

[Edytuj]

Zobacz także

Opis BOMBEK, czyli stanów wyjątkowych w TOSie

kody błędów ST

Dokumenty dotyczące TOSu On-Line:

Opis różnych wersji TOS:

wersje TOSu i odpowiednie łatki

historia

obszerny artykuł w polskiej wikipedii

Kod źrodłowy TOS'a wersji 1-3 został udostępniony, opiekuje się nimi Thorsten Otto. Jest przygotowany do skompilowania w środowisku Mupfel (Gemini). Zewnętrzne linki do kodu na github:

Ten artykuł to tylko zalążek. Możesz pomóc rozwojowi Atariki poprzez rozszerzenie go o więcej informacji.

Źródło: "http://atariki.krap.pl/index.php/TOS"

Category: Atari ST

-{{OS}}
+{{TOS}}
-==Wstęp==
 '''The Operating System''' (nazywany również mylnie '''Tramiel Operating System''') system operacyjny komputerów Atari [[ST]], [[Mega ST]], [[STE]], [[Mega STE]], [[TT030]], [[Falcon]] a także ich klonów: [[Direct Computer|Direct]], [[Medusa]], [[Hades]], [[Milan]].
+W odróżnieniu od innych systemów np. Windows, Linux, BeOS, MacOS TOS nie jest instalowany na twardym dysku, ale zapisany jest w formie pamięci ROM.
+Pierwsza wersja TOSu, tzw. ''preTOS'' uruchamiała się z dyskietki, wszystkie następne znajdowały się już w pamięci [[ROM]] zainstalowanej bezpośrednio wewnątrz komputera. Wersje od 1.0 do 1.04 umieszczone były w układach o pojemności 192KB, od 1.6 do 2.06 - o pojemności 256KB, a późniejsze wersje - 512KB. EmuTOS w wersji dedykowanej dla emulatora [[Hatari]] ma też wersję 1024KB.
+[[TOS]] był oferowany w wielu wersjach językowych. Do wersji 4.01 aby zmienić wersję językową konieczna była wymiana całego modułu [[ROM]]. Od wersji 4.01 nie trzeba zmieniać modułu, gdyż zawiera on od razu siedem wersji językowych.
+Każdy TOS zawiera w sobie [[AES]] i [[GEMDOS]] o określonej wersji.
 ==Elementy składowe==
 * [[XBIOS]] - (''Extended Basic Input/Output System'') rozszerzona część BIOS, odpowiedzialna za obsługę sprzętu.
 * [[LineA]] - odpowiedzialny za podstawowe operacje graficzne, razem z BIOS oraz XBIOS stanowią najniższą warstwę logiczną systemu [[TOS]]
-* [[GEMDOS]] - (''GEM Disk Operating System'')odpowiedzialny za operacje na plikach i pamięci,
+* [[GEMDOS]] - (''GEM Disk Operating System'') odpowiedzialny za operacje na plikach i pamięci,
 * [[VT52]] - emulator terminala w standardzie VT-52
 * [[GEM]] - (''Graphic Environment Manager'') środowisko graficzne [http://pl.wikipedia.org/wiki/GUI GUI] dzielące się na następujące części,
 ==Wersje==
-Pierwsza wersja TOSu, tzw. preTOS uruchamiała się z dyskietki, wszystkie następne były zawarte w pamięci [[ROM]] zainstalowanej bezpośrednio wewnątrz komputera. Wersje od 1.0 do 1.04 umieszczone były w układach o pojemności 192 [[KB]], od 1.6 do 2.06 - o pojemności 256 [[KB]], a późniejsze wersje - 512 KB.
-[[TOS]] był oferowany w wielu wersjach językowych. Do wersji 4.01 aby zmienić wersję językową konieczna była wymiana całego modułu [[ROM]]. Od wersji 4.01 nie trzeba zmieniać modułu, gdyż zawiera on od razu siedem wersji językowych.
-Każdy TOS zawiera w sobie [[GEM]] i [[GEMDOS]] o określonej wersji.
 {| align=center border=0
 |-bgcolor=lightyellow align=center
-|bgcolor=yellow|preTOS (1.0)||[[1985]]-20-11,||0.13||1.20||[[Atari ST|ST, ST<sup>M</sup>, ST<sup>F</sup>, ST<sup>FM</sup>]]||196 [[KB]]||ENG, US, FR, GER, CHE<br/>|| Pierwsza wersja TOSu ładowana z dyskietki
+|bgcolor=yellow|preTOS (1.0)||1985-20-11,||0.13||1.20||[[ST]]<sup>M</sup>, ST<sup>F</sup>, ST<sup>FM</sup>||196KB||ENG, US, FR, GER, CHE<br/>|| ładowany z dyskietki
 |-bgcolor=lightcyan align=center
-|bgcolor=yellow|1.0||[[1986]]-02-06||0.13||1.20||[[Atari ST|ST, ST<sup>M</sup>, ST<sup>F</sup>, ST<sup>FM</sup>]]||196 [[KB]]||ENG, US, FR, GER, CHE<br/>||Pierwsza wersja umieszczana w kościach [[ROM]]
+|bgcolor=yellow|1.0||1986-02-06||0.13||1.20||[[ST]], ST<sup>M</sup>, ST<sup>F</sup>, ST<sup>FM</sup>||196KB||ENG, US, FR, GER, CHE<br/>||Pierwsza wersja umieszczana w kościach [[ROM]]
 |-bgcolor=lightcyan align=center
-|bgcolor=cyan|1.02||[[1987]]-22-04||0.13||1.20||[[Atari ST|ST<sup>F</sup>, ST<sup>FM</sup>, MEGA ST]]||196 [[KB]]||ENG, US, FR, GER, SWE<br/>||W [[Wielka Brytania|Wielkiej Brytanii]] błędnie oznaczony jako 1.09. Znany także jako '''Blitter TOS'''
+|bgcolor=cyan|1.02||1987-22-04||0.13||1.20||[[ST]]<sup>F</sup>, [[ST]]<sup>FM</sup>, [[MEGA ST]]||196KB||ENG, US, FR, GER, SWE<br/>||W Wielkiej Brytanii błędnie oznaczony jako 1.09. Znany także jako '''[[Blitter]] TOS'''
 |-bgcolor=lightyellow align=center
-|bgcolor=yellow|1.04||[[1989]]-06-04||0.15||1.30||[[Atari ST|ST<sup>F</sup>, ST<sup>FM</sup>, STacy, MEGA ST]]||196 [[KB]]||ENG, US, FR, GER, SWE, CHE, ESP, NL<br/>||Znany także jako '''Rainbow TOS'''
+|bgcolor=yellow|1.04||1989-06-04||0.15||1.40||[[ST]]<sup>F</sup>, ST<sup>FM</sup>, STacy, [[MEGA ST]]||196KB||ENG, US, FR, GER, SWE, CHE, ESP, NL<br/>||Znany także jako '''Rainbow TOS'''
 |-bgcolor=lightcyan align=center
-|bgcolor=cyan|1.6||?||?||?||[[Atari ST|ST<sup>E</sup>]]||256 [[KB]]||ENG, US, FR, GER, ESP||Szybko zastąpiona przez wersję 1.62 z powodu błędów
+|bgcolor=cyan|1.06||1989-07-29||0.15||1.40||[[STE|ST<sup>E</sup>]]||256KB||ENG, US, FR, GER, ESP||Znany także jako '''Rainbow TOS'''. Dodano obsługę procesora 68010. Szybko zastąpiona przez wersję 1.62 z powodu błędów
 |-bgcolor=lightyellow align=center
-|bgcolor=yellow|1.62||[[1990]]-01-01||0.17||1.40||[[Atari ST|ST<sup>E</sup>]]||256 [[KB]]||ENG, US, FR, GER, SWE||
+|bgcolor=yellow|1.62||1990-01-01||0.17||1.40||[[STE|ST<sup>E</sup>]]||256KB||ENG, US, FR, GER, SWE||Znany także jako '''Rainbow TOS'''
 |-bgcolor=lightcyan align=center
-|bgcolor=cyan|2.02||?||?||?||[[Atari ST|ST<sup>E</sup>]]||256 [[KB]]||?|| wraz z wersją 2.0 wprowadzona została obsługa dysków IDE, pamięci FAST-RAM
+|bgcolor=cyan|2.02||?||?||?||[[STE|ST<sup>E</sup>]]||256KB||?|| wraz z wersją 2.0 wprowadzona została obsługa dysków IDE, pamięci FAST-RAM
 |-bgcolor=lightyellow align=center
-|bgcolor=yellow|2.05||?||?||3.10||[[Atari ST|MEGA ST<sup>E</sup>]]||256 [[KB]]||ENG, US, FR, GER, IT, SWE||
+|bgcolor=yellow|2.05||?||?||3.10||[[MEGA STE|Mega ST]]<sup>E</sup>||256KB||ENG, US, FR, GER, IT, SWE||
 |-bgcolor=lightcyan align=center
-|bgcolor=cyan|2.06||[[1991]]-14-11||?||3.20||[[Atari ST|MEGA ST<sup>E</sup>]], [[Atari STBOOK]]||256 [[KB]]||ENG, US, FR, GER, SWE, CHE, polska (stworzona przez polskiego dystrybutora, za zgodą)<br/>, ||Wersja dla STBOOK zawierała dodatkowo oprogramowanie sieciowe
+|bgcolor=cyan|[[TOS 2.06]]||1991-14-11||?||3.20||[[ ST|MEGA ST<sup>E</sup>]], [[STBook]]||256KB||ENG, US, FR, GER, SWE, CHE, polska (stworzona przez polskiego dystrybutora, za zgodą)<br/>, ||Wersja dla STBOOK zawierała dodatkowo oprogramowanie sieciowe
 |-bgcolor=lightyellow align=center
-|bgcolor=yellow|2.07||[[1991]]||?||3.20||[[Atari Sparrow]]||?||?||
+|bgcolor=yellow|2.07||1991||?||3.20||[[Sparrow]]||?||?||
 |-bgcolor=lightcyan align=center
-|bgcolor=cyan|2.08||?||?||3.20||[[Atari STPAD]]||?||?||Obsługuje ekran dotykowy w STPADzie, nigdy nie rozpowszechniany
+|bgcolor=cyan|2.08||?||?||3.20||[[STPAD]]||?||?||Obsługuje ekran dotykowy w STPADzie, nigdy nie rozpowszechniany
 |-bgcolor=lightyellow align=center
-|bgcolor=yellow|3.01||?||?||3.00||[[Atari TT]]||512 [[KB]]||US||Dla wczesnych wersji TT ze stacją dysków 720 [[KB]]
+|bgcolor=yellow|3.01||?||?||3.00||[[TT030|Atari TT]]||512KB||US||Dla wczesnych wersji TT ze stacją dysków 720KB
 |-bgcolor=lightcyan align=center
-|bgcolor=cyan|3.05||[[1990]]-05-12||0.19|||3.10||[[Atari TT]]||512 [[KB]]||?||Dla wczesnych wersji TT ze stacją dysków 1,44 [[megabajt|MB]]
+|bgcolor=cyan|3.05||1990-05-12||0.19|||3.10||[[TT030|Atari TT]]||512KB||?||Dla wczesnych wersji TT ze stacją dysków 1,44 MB
 |-bgcolor=lightyellow align=center
-|bgcolor=yellow|3.06||[[1991]]-24-09||0.20|||3.20||[[Atari TT]]||512 [[KB]]||ENG, GER||Wersjia finalna
+|bgcolor=yellow|3.06||1991-24-09||0.20|||3.20||[[TT030|Atari TT]]||512KB||ENG, GER||Wersjia finalna
 |-bgcolor=lightcyan align=center
-|bgcolor=cyan|4.01||?||?||3.31||[[Atari Falcon]]||512 [[KB]]||ENG, US, FR, GER, CHE, ESP||błędy w obsłudze DSP
+|bgcolor=cyan|4.01||?||?||3.31||[[Falcon030|Atari Falcon]]||512KB||ENG, US, FR, GER, CHE, ESP||błędy w obsłudze DSP
 |-bgcolor=lightyellow align=center
-|bgcolor=yellow|4.02||?||?||3.40||[[Atari Falcon]]||512 [[KB]]||ENG, US, FR, GER, SWE, CHE, ESP||
+|bgcolor=yellow|4.02||?||?||3.40||[[Falcon030|Atari Falcon]]||512KB||ENG, US, FR, GER, SWE, CHE, ESP||
 |-bgcolor=lightcyan align=center
-|bgcolor=cyan|4.04||[[1993]]-08-03||0.30||3.40||[[Atari Falcon]]||512 [[KB]]||ENG, US, FR, GER, SWE, ESP||
+|bgcolor=cyan|4.04||1993-08-03||0.30||3.40||[[Falcon030|Atari Falcon]]||512KB||ENG, US, FR, GER, SWE, ESP||
 |-bgcolor=lightyellow align=center
-|bgcolor=yellow|4.92||[[1993]]-22-06||0.30||4.10||[[Atari Falcon]]||512 [[KB]]||ENG, US, FR, GER, SWE, CHE, ESP, IT||Nieoficjalnie rozprowadzana wersja beta TOSa 5.0 z multiAESem
+|bgcolor=yellow|4.92||1993-22-06||0.30||4.10||[[Falcon030|Atari Falcon]]||512KB||ENG, US, FR, GER, SWE, CHE, ESP, IT||Nieoficjalnie rozprowadzana wersja beta TOSa 5.0 z multiAESem
 |-bgcolor=lightcyan align=center
-|bgcolor=cyan|4.97||?||?||?||?||512 [[KB]]||?||
+|bgcolor=cyan|4.97||?||?||?||?||512KB||?||
 |}
+=== Poprawki ===
+Ze względu na umieszczenie systemu w kościach ROM, niemożliwym stało się łatwe poprawianie ew. niedoróbek czy braków,
+wraz z rozwojem oprogramowania i osprzętu dla Atari powstały poprawki do każdej z wersji TOSu. W pewnych sytuacjach takie poprawki
+są niezbędne, w innych po prostu poprawiają komfort pracy. Istnieje również możliwość zainstalowania np. tej samej wersji TOSu ale z poprawkami.
 ===Inne wersje===
-Firma [[Milan GmbH|Milan Computer GmbH]] uzyskała prawa modyfikacji TOSu i wraz ze swoim komputerem [[Milan]] rozprowadza wersję o numerze 4.5.
+Aby zainstalować nowszą wersję TOSu należy wymienić kości ROM, jest również możliwość wczytania nowszej wersji do pamięci RAM.
+W tym celu należy zaopatrzyć się w specjalny program i obraz systemu, który chcemy wczytać. W zależności od modelu komputera i procesora w nim użytego komputer jest w stanie pracować pod TOSem.
-Firma [[Centek]] w akceleratorze sprzętowym [http://www.czuba-tech.com/CT2/english/welcome.htm CT2b] zawarła program, który modyfikuje TOS, poprawiając niektóre błędy i określa jego wersję jako 7.0.
+Wraz z powstaniem pierwszsych klonów Atari ST/TT - Hades/Medusa rozwinęły się rozszerzenia takie jak [http://kunden.wvnet.at/fichti/pcibios.htm PCI BIOS].
-W karcie [[CT60]] znajduje się zmodyfikowany TOS 4.04 z poprawkami, dodanymi sterownikami i patchami dla procesora [[68060]] a także kart PCI.
+Firma [[Milan GmbH|Milan Computer GmbH]] uzyskała prawa modyfikacji TOSu i wraz ze swoim komputerem [[Milan]] rozprowadza wersję o numerze 4.05-4.08
-==Następcy==
+Firma [[Centek]] w akceleratorze sprzętowym [[Centurbo 2]] zawarła program, który modyfikuje TOS, poprawiając niektóre błędy i określa jego wersję jako 7.0. W karcie [[CT60]] znajduje się zmodyfikowany TOS 4.04 z poprawkami, dodanymi sterownikami i patchami dla procesora [68060], a także BIOSem kart PCI.
-Wraz z [[Falcon]]em Atari rozprowadzało pierwsze wersje wielozadaniowej wersji TOSa - [[MultiTOS]], opartego na niezależnie od Atari rozwijanym systemie [[MiNT]] - ''Mint Is Not Tos'', opracowanym przez [[Eric R. Smith|Erica R. Smitha]]. W roku 1997 [[MiNT]] powrócił, po opublikowaniu części kodu źródłowego jest rozwijany jako [[FreeMiNT]].
-Istnieje również komercyjny zamiennik dla [[TOS]]u i [[MiNT]]a - [[MagiC]] - wielozadaniowy system, zastępuje cały [[TOS]].
+TOS aktualnie został przeportowany dla procesorów PowerPC.
 ==Rozwinięcia i zamienniki==
-TOS doczekał się również wielu usprawnień i rozwinięć.
+TOS doczekał się również wielu usprawnień i rozwinięć dokonanych przez firmy i osoby trzecie.
+Warto zapoznać się szczególnie z niektórymi z nich, bowiem powodują, że praca z Atari staje się o wiele bardziej wygodna niż pod TOSem.
 Firmy trzecie rozwijały oprogramowanie zastępujące poszczególne części [[TOS]]u, były to:
-* [[Warp 9]] - zastępuje VDI,
+* [[Warp 9]] (dawniej [[QuickST]]) - zastępuje krytyczne funkcje VDI i [[GEMDOS]]/[[LineA]], przyśpiesza interface graficzny
-* [[NVDI]] - zastępuje VDI oraz GDOS,
+* [[NVDI]] - zastępuje VDI oraz GDOS, przyśpiesza interface graficzny i rozszerza możliwości druku
 * [[Geneva]] - zastępuje AES,
 * [[N.AES]] - zastępuje AES,
 Oprócz tego powstało i powstaje darmowe oprogramowanie zastępujące fragmenty - w porywach do prawie całości - [[TOS]]u:
-* [[KAOS]]
+* [[KAOS]] - poprawiona wersja TOS 1.04
+* [[SuperTOS]] - poprawiona wersja TOS 2.06 (m.in płynne przesuwanie/skalowanie okien)
 * [[EmuTOS]] (nadal rozwijany) - darmowy zamiennik TOS (warstwa operacyjna dla FreeMiNT)
 * [[FreeMiNT]] (nadal rozwijany) - zastępuje [[GEMDOS]] oraz sporą część [[BIOS]]u
 * [[MyAES]] (nadal rozwijany) - zastępuje AES, docelowo system nowego komputera [[Hawk]]
 * [[FVDI]] (nadal rozwijany) - darmowa alternatywa dla NVDI,
-* [[KAOSDesk]] - zastępuje Desktop
+* [[KAOSDesk]] - zastępuje Desktop, element dystrybucji [[KAOS]] TOS
 * [[Direct]] - zastępuje Desktop
 * [[TeraDesk]] (nadal rozwijany) - zastępuje Desktop
-* [[Gemini]] - zastępuje Desktop
+* [[Gemini]] (dawniej [[Venus]]) - zastępuje Desktop, zawiera [[Mupfel]] - rozbudowany shell, pomocny m.in. do kodowania w C i asemblerze
 * [[oVDI]] (nadal rozwijany) - zastępuje VDI
 * [[OSIS]] (nie rozwijany) - zastępuje cały [[TOS]] (składa się z oTOSis, oVDIsis, oAESis, oFBis)
 * [[BetaDOS]] - zastępuje MetaDOS, oraz dodaje pewne funkcje do TOSu.
+* [[PowerDOS]] - rozbudowany system cache'owania operacji, wprowadza elementy multitasking'u przy dostępie do dysków, zawiera też funkcje komunikacji sieciowej [[PowerNET]]
 W późniejszym okresie były rozwijane i przyjęły się zupełnie nowe funkcjonalności realizowane przez różne programy:
 * [[DHST]] - ''Document HiSTory'' protokół
 * [[OLGA]] - ''Object Linking Gem Applications''
+* [[XBOOT]] - absolutnie niezbędny program do zarządzania konfiguracją [[TOS]]'a w czasie boot'owania (natychmiast po włączeniu komputera), pozwala na włączanie i wyłączanie akcesoriów [[.ACC]], paneli [[.CPX]], rozszerzeń i łat uruchamianych z katalogu [[AUTO]], zmiany kolejności uruchamiania plików w [[AUTO]] i wielu innych opcji
+==Następcy==
+Wraz z [[Falcon]]em Atari rozprowadzało pierwsze wersje wielozadaniowej wersji TOSa - [[MultiTOS]], opartego na niezależnie od Atari rozwijanym systemie [[MiNT]] - ''Mint Is Not Tos'', opracowanym przez [[Eric R. Smith|Erica R. Smitha]]. W roku 1997 [[MiNT]] powrócił, po opublikowaniu części kodu źródłowego jest rozwijany jako [[FreeMiNT]].
+Istnieje również komercyjny zamiennik dla [[TOS]]u i [[MiNT]]a - [[MagiC]] - wielozadaniowy system, zastępuje cały [[TOS]].
 ==Zobacz także==
 * [http://atari.coazter.com:81/incoming/tos_hyp/0.html tos.hyp]
+* [http://toshyp.atari.org/ strona z uaktualnionym tos.hyp]
 * [http://atari.coazter.com:81/incoming/tos4rn/0.html oryginalna dokumentacja ATARI]
 * [http://atari.coazter.com:81/incoming/toserror/0.html lista TOS Error]
 * [http://pl.wikipedia.org/wiki/TOS obszerny artykuł w polskiej wikipedii]
+Kod źrodłowy [[TOS]]'a wersji 1-3 został udostępniony, opiekuje się nimi [[Thorsten Otto]]. Jest przygotowany do skompilowania w środowisku [[Mupfel]] ([[Gemini]]). Zewnętrzne linki do kodu na github:
+* [https://github.com/th-otto/tos1x źródła TOS 1.04/1.06/1.62, przeznaczony dla Atari ST]
+* [https://github.com/th-otto/tos3x źródła TOS 2.06/3.06, przeznaczony dla Atari STE i TT]
 {{stub}}
 [[Kategoria:Atari ST]]

TOS

From Atariki

Aktualna wersja

Spis treści

Elementy składowe

Wersje

Poprawki

Inne wersje

Rozwinięcia i zamienniki

Następcy

Zobacz także

Views

Personal tools

Navigation

Szukaj

Toolbox